English
Health

Studiuesit i japin një shpjegim misterit të humbjes së nuhatjes nga Covid-19

Studiuesit i japin një shpjegim misterit të humbjes së nuhatjes

Rreth 80% e njerëzve me Covid-19 kanë çrregullime të nuhatjes ndërkohë që të tjerë kanë dysgeusi dhe ageusi, respektivisht çrregullim ose humbje e shijes. Janë raportuar gjithashtu edhe paaftësi për të ndjerë irrituesit kimikë.

Në fillim të pandemisë, mjekët dhe studiuesit u shqetësuan se humbja e nuhatjes dhe shijes mund të sinjalizonte se virusi hynte në tru përmes hundës dhe mund të shkaktonte dëmtime të rënda. Por studimet treguan se nuk ndodh kështu. Sandeep Robert Datta, një neuroshkencëtar në Shkollën Mjekësore të Harvardit, thotë se, “sulmi i virusit ndodh drejpërdrejt në hundë, në epitelin e hundës”. Sipas tij, virusi nuk godet neuronet, megjithëse kjo nuk do të thotë se neuronet nuk ndikohen.

Neuronet e nuhatjes nuk kanë receptorë të enzimës së njohur si ACE2, gjë që lejon hyrjen e virusit në qeliza, në sipërfaqen e tyre. Por qelizat sustenkulare, të cilat mbështesin neuronet shqisore në shumë mënyra, janë të mbushura me receptorë. Këto qeliza luajnë një rol të rëndësishëm pasi ndihmojnë neuronet që të çojnë sinjale në tru. Nëse ekuilibri prishet, kjo mund të çojë në mbyllje të sinjalizimit neuronal – për këtë arsye, humbet edhe nuhatja. Këto qeliza gjithashtu sigurojnë mbështetje metabolike dhe fizike të nevojshme për neuronet e nuhatjes, ku janë të përqëndruar receptorët që zbulojnë aromat. “Nëse dëmtohen, ju humbni aftësinë për të nuhatur,” thotë Datta.

Prishja e epitelit të nuhatjes mund të shpjegojë edhe humbjen e nuhatjes. Megjithatë mbetet e paqartë nëse dëmtimi bëhet nga vetë virusi apo nga qelizat imune pushtuese. Raportimet tregojnë se humbja e nuhatjes nuk është tipike për sëmundje të tjera të shkaktuara nga viruset dhe mendohet se është specifike për SARS-CoV-2. Me viruse të tjera, njerëzit humbasin aftësinë për të nuhatur për shkak të bllokimit të hundëve, por zakonisht, te simptomat e Covidit nuk përfshihet bllokimi i hundëve.

Të dhënat më të pakta lidhen me humbjen e shijes. Qelizat e receptorëve të shijes, të cilat zbulojnë kimikate në pështymë dhe dërgojnë sinjale në tru, nuk përmbajnë ACE2, kështu që ndoshta nuk infektohen nga SARS-CoV-2. Por qelizat e tjera në gjuhë përmbajnë receptorë, gjë që mund të shpjegojë pse shija zhduket.

Kur vini re probleme me nuhatjen, ka probleme edhe me shijimin e ushqimeve dhe kjo ndodh sepse zona e hundës i kontrollon të dyja shqisat. Kur përtypni ushqim, molekulat e aromës hyjnë në pjesën e prapme të hundës nga ku bëhet edhe dallimi mes të ëmblës, së thartës, të hidhurës dhe të kripurës. Hunda ju tregon specifikat për një ushqim të caktuar. Nëse bllokoni hundën, ushqimi nuk shijon njësoj sepse vështirë ta nuhasni.

Studiuesit thonë se epiteli i nuhatjes rregullisht rigjenerohet. Nëse nuk rigjenerohet për një periudhë të gjatë kohore – janë raportuar edhe humbje e nuhatjes/shijes për më shumë se shtatë muaj e deri në një vit – duhet të kërkoni ndihmë mjekësore. Studiuesit thonë se një gjendje e tillë është shqetësuese, sepse mund të rrisë rrezikun. Për shembull, njerëzit nuk janë në gjendje të dallojnë ushqimin e prishur, të kalbur ose të ndiejnë aroma si gazi. Ndër të tjera, nuk përjashtohen problemet me ushqimit.

Por, humbja e nuhatjes/shijimit nuk është 100% shenjë e infektimit me koronavirus, pasi duhen patur parasysh edhe shumë faktorë të tjerë, si:

Mosha: Me rritjen në moshë, njeriu humbet fibrat nervore të nuhatjes, veçanërisht mbi moshën 60 vjeç.

Bllokimet: Bllokimet në hundë ndodhin edhe për shkak të atyre që quhen nasal polyps – tumore jokanceroze që rriten në hundë dhe trajtohen me sprucues për hundët, ilaçe ose kirurgji.

Dëmtimet e kokës: Dëmtimet e kokës, qafës dhe trurit mund të dëmtojnë nervin përgjegjës për nuhatjen.

Kushte të caktuara mjekësore: Mjekët nuk e kanë kuptuar ende lidhjen, por studimet thonë se humbja e nuhatjes/shijes mund të jetë paralajmërim për sëmundje si Alzheimeri dhe Parkinsoni. Gjendje të tjera mjekësore që dëmtojnë nervat e nuhatjes janë: diabeti, paraliza Bell, sëmundja e Huntingtonit, sëmundje specifike të kockave, sindroma Sjorgren etj.

Kanceri dhe trajtimi: Disa lloje kanceri dhe trajtimet e tij ndryshojnë mesazhet në hundë, gojë dhe tru. Kimioterapia dhe ilaçe të caktuara të trajtimit të kancerit kanë efekt anësor edhe humbjen e nuhatjes dhe shijimit.

Mjekimi: Disa medikamente, qofshin këto edhe pa recetën e mjekun, mund të ndikojë te shqisat. Këtu bëjnë pjesë veçanërisht antibiotikët dhe medikamentet e marra për presionin e lartë të gjakut. Ilaçet ndryshojnë receptorët e shijes.

Mungesa e vitaminave: Humbja e aftësisë për të nuhatur dhe shijuar mund të jetë shenjë gjithashtu se trupi është duke ju thënë se keni nevojë për vitamina. Zakonisht mungesat e vitaminave A, B5, B12 dhe zinku e shkaktojnë këtë ndryshim.

Duhani, droga dhe kimikate të tjera: Tymi i duhanit dëmton dhe vret qelizat që ndihmojnë trurin të klasifikojë aromat dhe shijet. Pirja e duhanit dëmton mukozën dhe zvogëlon receptorët e shijes. Përdorimi i kokainës mund të ketë një efekt të ngjashëm. Kimikate të rrezikshme janë klori, tretësit e bojës dhe formaldehidi.

Burimi: Scientific American, Live Science, WebMD, Vanderbilt University Medical Center

Mos humbisni edhe

REELS

✨Eleganca nuk ka nevojë të bërtasë. Palltoja “Elite” e @yosoy_class është krijuar për ju që vlerësoni stilin minimalist dhe cilësinë e vërtetë. Me 60% lesh në përbërje, ajo ofron ngrohtësi, stil dhe një ndjesi luksi që ndihet natyrshëm që në veshjen e parë. Bonus: një çmim i menduar për të qenë i përballueshëm. 🌸

@millennium.garden Christmas Market: hapësira perfekte për të kaluar kohë me miqtë, për t’u ndalur pas pune apo thjesht për të shijuar dhjetorin ashtu siç duhet. Pije të ngrohta për ditët e ftohta, street food për çdo shije, shtëpiza e ëmbëlsirave për pak ëmbëlsi dhe DJ gjatë fundjavave për ta mbajtur energjinë gjallë. 🎄🎶

Dhjetori është muaji i zgjedhjeve të bukura, i kombinimeve të reja dhe i garderobës që merr pak më shumë vëmendje. Te @paene.al , ky sezon vjen me rehati, elegancë dhe detaje që bëjnë diferencën, sepse çdo sezon meriton një fillim të bukur. 🤍

Good hair days just got better. 🩷 Bukuria e flokëve fillon nga cilësia. Hair Extensions nga @perfect.beautyzone janë të punuara me flokë natyral, të krijuara për të dhënë volum, gjatësi dhe një pamje që duket krejtësisht natyrale.

Artistja e njohur Elhaida Dani ka fituar rolin e Esmeraldes ne versionin italian te musicalit te famshem “Notre Dame de Paris” nga Riccardo Cocciante. Dani, ish-fituesja e edicionit te parë të “Voice of Italia” ka vite që performon në rolin e Esmeraldes (nga viti 2016), ne versionin francez, duke dhene shfaqje sold-out ne teatrot me te medha te botes nga Parisi ne Singapor. Si nje Esmeralda italiane, Elhaida do te performoje ne teatrot me te mira te Italise, duke perfshire edhe 4 netë ne Arena di Verona. “Notre Dame de Paris” eshte nga prodhimet e llojit “musical” me te famshem ne bote dhe ka nje cmim Guiness per hapjen me te suksesshme ndonjehere te nje musical. Prej 27 vjetesh, kjo shfaqje franceze e kompozuar nga Riccardo Cocciante dhe e shkruar nga Luc Plandomon, eshte vene ne skene mbi 5000 here dhe eshte pare nga me shume se 15 milion spektaktore.

Një fustan i bukur e ndryshon menjëherë ndjesinë e festave. ✨ Koleksioni festiv i @kraspiofficial vjen me deri në 50% ulje: i krijuar për netët që kërkojnë më shumë shkëlqim dhe prani. Një koleksion i menduar për ty që, sapo hyn në një dhomë, ndryshon energjinë e saj.

Është zhvilluar në Durrës Turneu Kombëtar i Basketbollit të Unifikuar 2025, një ditë plot plot pozitivitet,sport dhe momente frymezuese. Special Olympics Albania, me mbështetjen e Coca-Cola, solli në fushë mbi 150 sportistë që na kujtuan se sporti është për të gjithë. Një event që inspiroi, bashkoi dhe tregoi sa bukur është kur talenti dhe përfshirja shkojnë krah për krah. ❤️✨ #UnifiedSports #CocaColaBottlingShqipëria #SpecialOlympics #BasketballForAll

Lëkura jote meriton më të mirën dhe ky është momenti. ✨ Përfito 35% ulje në të gjitha injeksionet gjatë ofertës festive në Dermaluxe Clinic Tirana. Kujdes i avancuar dhe rezultate të sigurta. @dermaluxe_clinic_tirana ℹ️ Për më shumë informacion, shkoni në stories / highlights.

Ishte diss për nusen apo diçka e lezetshme për t’u përmendur? Po nusja po qesh nga sikleti apo e vlerësoi fjalimin e tij? Si e shihni ju këtë moment viral?

Shakira këndon me djemtë e saj në Buenos Aires

Researchers explain the mystery of the loss of smell by Covid-19

Studiuesit i japin një shpjegim misterit të humbjes së nuhatjes

About 80% of people with Covid-19 have olfactory disorders while others have dysgeus and ageus, respectively disorder or loss of taste. Inability to feel chemical irritants has also been reported.

At the beginning of the pandemic, doctors and researchers were concerned that the loss of smell and taste could signal that the virus was entering the brain through the nose and could cause severe damage. But studies have shown that this is not the case. Sandeep Robert Datta, a neuroscientist at Harvard Medical School, says that "the attack of the virus occurs directly in the nose, in the epithelium of the nose." According to him, the virus does not hit neurons, although this does not mean that neurons are not affected.

The olfactory neurons do not have receptors for the enzyme known as ACE2, which allows the virus to enter cells on their surface. But the sustenicular cells, which support sensory neurons in many ways, are packed with receptors. These cells play an important role as they help neurons to deliver signals to the brain. If the balance is disturbed, this can lead to the closure of neuronal signaling - therefore, the sense of smell is also lost. These cells also provide the metabolic and physical support needed for olfactory neurons, where odor receptors are concentrated. "If they are damaged, you lose the ability to smell," says Datta.

Disruption of the olfactory epithelium may also explain olfactory loss. It remains unclear, however, whether the damage is caused by the virus itself or by invading immune cells. Reports indicate that olfactory loss is not typical of other diseases caused by the virus and is thought to be specific for SARS-CoV-2. With other viruses, people lose the ability to smell due to nasal congestion, but usually, Covid symptoms do not include nasal congestion.

Less data are associated with loss of taste. Taste receptor cells, which detect chemicals in saliva and send signals to the brain, do not contain ACE2, so they are probably not infected by SARS-CoV-2. But other cells in the tongue contain the receptor, which may explain why the taste disappears.

Kur vini re probleme me nuhatjen, ka probleme edhe me shijimin e ushqimeve dhe kjo ndodh sepse zona e hundës i kontrollon të dyja shqisat. Kur përtypni ushqim, molekulat e aromës hyjnë në pjesën e prapme të hundës nga ku bëhet edhe dallimi mes të ëmblës, së thartës, të hidhurës dhe të kripurës. Hunda ju tregon specifikat për një ushqim të caktuar. Nëse bllokoni hundën, ushqimi nuk shijon njësoj sepse vështirë ta nuhasni.pjegojë pse shija zhduket.

Studiuesit thonë se epiteli i nuhatjes rregullisht rigjenerohet. Nëse nuk rigjenerohet për një periudhë të gjatë kohore – janë raportuar edhe humbje e nuhatjes/shijes për më shumë se shtatë muaj e deri në një vit – duhet të kërkoni ndihmë mjekësore. Studiuesit thonë se një gjendje e tillë është shqetësuese, sepse mund të rrisë rrezikun. Për shembull, njerëzit nuk janë në gjendje të dallojë ushqimin e prishur, të kalbur ose të ndiejnë aroma si gazi. Ndër të tjera, nuk përjashtohen problemet me ushqimit.

Por, humbja e nuhatjes/shijimit nuk është 100% shenjë e infektimit me koronavirus, pasi duhen patur parasysh edhe shumë faktorë të tjerë, si:

Mosha: Me rritjen në moshë, njeriu humbet fibrat nervore të nuhatjes, veçanërisht mbi moshën 60 vjeç.

Bllokimet: Bllokimet në hundë ndodhin edhe për shkak të atyre që quhen nasal polyps – tumore jokanceroze që rriten në hundë dhe trajtohen me sprucues për hundët, ilaçe ose kirurgji.

Dëmtimet e kokës: Dëmtimet e kokës, qafës dhe trurit mund të dëmtojnë nervin përgjegjës për nuhatjen.

Kushte të caktuara mjekësore: Mjekët nuk e kanë kuptuar ende lidhjen, por studimet thonë se humbja e nuhatjes/shijes mund të jetë paralajmërim për sëmundje si Alzheimeri dhe Parkinsoni. Gjendje të tjera mjekësore që dëmtojnë nervat e nuhatjes janë: diabeti, paraliza Bell, sëmundja e Huntingtonit, sëmundje specifike të kockave, sindroma Sjorgren etj.

Kanceri dhe trajtimi: Disa lloje kanceri dhe trajtimet e tij ndryshojnë mesazhet në hundë, gojë dhe tru. Kimioterapia dhe ilaçe të caktuara të trajtimit të kancerit kanë efekt anësor edhe humbjen e nuhatjes dhe shijimit.

Mjekimi: Disa medikamente, qofshin këto edhe pa recetën e mjekun, mund të ndikojë te shqisat. Këtu bëjnë pjesë veçanërisht antibiotikët dhe medikamentet e marra për presionin e lartë të gjakut. Ilaçet ndryshojnë receptorët e shijes.

Mungesa e vitaminave: Humbja e aftësisë për të nuhatur dhe shijuar mund të jetë shenjë gjithashtu se trupi është duke ju thënë se keni nevojë për vitamina. Zakonisht mungesat e vitaminave A, B5, B12 dhe zinku e shkaktojnë këtë ndryshim.

Tobacco, drugs and other chemicals: Tobacco smoke damages and kills cells that help the brain classify aromas and flavors. Smoking damages the mucosa and reduces taste receptors. Cocaine use can have a similar effect. Hazardous chemicals are chlorine, paint solvents and formaldehyde.

Burimi: Scientific American, Live Science, WebMD, Vanderbilt University Medical Center

×