Më 29 korrik të vitit 1890, Vincent van Gogh ndërroi jetë dy ditë pasi qëlloi veten me armë. Që prej asaj kohe, shumë teori mjekësore dhe psikologjike janë përpjekur t’i japin shpjegim vendimin të tij për t’i dhënë fund jetës në moshën 37-vjeçare. Çfarë ndodhi me Van Gogh?
Një studim i fundit i publikuar në Gazetën Ndërkombëtare të Çrregullimeve Bipolare përpiqet t’i japë shpjegim produktivitetit të piktorit post-impresionist dhe arsyeve që mund ta kenë çuar në vetëvrasje. Në tri vitet e fundit të jetës, Van Gogh ishte në kulmin e produktivitetit të tij ku pikturoi 30 autoportrete, ndër të tjera.
“Ai kishte shenja të një çrregullimi bipolar të humorit, me tipare të një çrregullimi kufitar të personalitetit, por kjo ka të ngjarë të përkeqësohej përmes përdorimit të alkoolit të kombinuar me kequshqyerjen, që më pas çoi në kombinim me rritjen e tensioneve psikosociale, në një krizë që më pas e detyroi të priste të gjithë veshin e tij [gjatë një debati],” thanë autorët e studimit, që u udhëhoqën nga profesori i psikiatrisë Willem Nolen në University of Groningen në Holandë.
Van Gogh ishte në spital tri herë radhazi në Arles, Francë, midis dhjetorit të vitit 1888 dhe majit 1889 dhe më pas u transferua në azilin Saint-Rémy-de-Provence në maj të vitit 1889. Gjatë dy qëndrimeve në spital, Van Gogh shkroi se ai pësoi "halucinacione të padurueshme", ankth dhe makthe. Studiuesit sugjerojnë që simptomat ishin të lidhura me një periudhë të detyruar pa alkool. Ata shtojnë se deliri i tij u pasua nga episode të rënda depresive, të cilat çuan në vetëvrasje. Por, pasi pacienti në këtë rast nuk mund të intervistohet, studiuesit theksuan se përfundimet e tyre duhet të trajtohen me kujdes.
Teoria buron nga shqyrtimi i 902 letrave të Van Gogh, 820 prej të cilave i drejtoheshin vëllait të tij Theo dhe të afërmve të tjerë. Studimi është bazuar edhe te intervistat me tre historianë që e kanë studiuar artistin në thellësi. Nolen paralajmëroi që Van Gogh mund t'i ketë "zvogëluar apo edhe zbukuruar disa gjëra" në letrat e tij.
"Megjithëse [ato] përmbajnë shumë informacione, duhet të kujtojmë se ai nuk ua shkroi letrat mjekëve, por anëtarëve të familjes dhe të afërmve të tjerë për t'i informuar, për t'i qetësuar ose për të bërë diçka. Prandaj, artikulli ynë sigurisht nuk do të jetë i fundit për sëmundjet e Van Gogh."
Një nga diagnozat e para pas vdekjes së tij ishte skizofrenia, por studiuesit zbuluan se ai nuk shfaqte simptoma të skizofrenisë. Studiuesit gjithashtu sugjerojnë se nuk ka gjasa që Van Gogh të ketë pasur sifiliz ose epilepsi në muajit e fundit të jetës. Studiuesit besojnë se ka të ngjarë të ketë pasur "epilepsi të maskuar". Kjo do të thotë që pacienti nuk ka kriza klasike, por më tepër një çrregullim të sjelljes bazuar në aktivitetin epileptik në pjesët më të thella të trurit. Në rastin e Van Gogh, aktiviteti epileptik mund të jetë shkaktuar nga dëmtimi i trurit si rezultat i stilit të jetesës, si abuzimi me alkoolin, kequshqyerja, gjumi i dobët dhe lodhja mendore.
Përfundimi i studimit tregon se Van Gogh vuante nga sëmundje shoqëruese dhe ka të ngjarë të ketë pasur çrregullimin bipolar të humorit në kombinim me çrregullime kufitare të personalitetit. Simptomat e tij thuhet të jenë përkeqësuar nga alkooli dhe kequshqyerja, që më pas u pasuan nga një gjendje deliri për shkak të tërheqjes nga alkooli.
Burimet: International Journal of Bipolar Disorders, Guardian, Van Gogh Museum
