English
News

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm – pse duhet të alarmohemi

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm
Instagram/@hoiinni

Shkalla e vdekshmërisë te adoleshentët dhe të rinjtë po rritet në mënyrë shqetësuese, sipas një studimi ndërkombëtar mbi shkaqet e vdekjes në mbarë botën.

Studiuesit vënë në dukje se shkaqet kryesore ndryshojnë sipas rajonit: në Amerikën e Veriut dominojnë vetëvrasjet, përdorimi i drogës dhe alkooli, ndërsa në Afrikën Sub-Sahariane mbizotërojnë infeksionet dhe lëndimet. Sipas tyre, këto të dhëna përbëjnë një “thirrje zgjimi” për një krizë globale shëndetësore që prek gjeneratat e reja.

Studimi tregon se sëmundjet kronike, si ato të zemrës dhe diabeti, përbëjnë tashmë dy të tretat e të gjitha problemeve shëndetësore në botë. Po ashtu, çrregullimet mendore, veçanërisht depresioni dhe ankthi, po rriten me ritme alarmante.

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm

Vlerësimet tregojnë se rreth 50% e barrës globale të sëmundjeve mund të parandalohet nëse reduktohen faktorët e njohur të rrezikut si hipertensioni, ndotja e ajrit, pirja e duhanit dhe mbipesha.

Studimi i titulluar “Barra Globale e Sëmundjeve”, i bazuar në të dhëna nga 300 mijë burime dhe me pjesëmarrjen e 16,500 shkencëtarëve nga e gjithë bota, u publikua në The Lancet dhe u prezantua në Kongresin Botëror të Shëndetësisë në Berlin.

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm

Pavarësisht se në vitin 2023 u shënua një ulje e përgjithshme e vdekshmërisë globale dhe një rimëkëmbje e jetëgjatësisë në 204 vende, autorët e studimit shprehin shqetësim të madh për rritjen e vdekshmërisë tek të rinjtë.

Në Amerikën e Veriut dhe Amerikën Latine, rritja lidhet ngushtë me vetëvrasjet, përdorimin e substancave dhe çrregullimet mendore. Në rajonet më të varfra, situata është edhe më dramatike. Vdekjet e fëmijëve të moshës 5–14 vjeç nga sëmundjet infektive dhe aksidentet rezultojnë më të larta sesa mendohej më parë.

Për vajzat dhe gratë e reja (15–29 vjeç), vdekshmëria është 61% më e lartë në vlerësimet e reja, për shkak të komplikacioneve gjatë lindjes, traumave dhe meningjitit.

Shkencëtarët janë veçanërisht të shqetësuar për rritjen dramatike të çrregullimeve mendore tek adoleshentët. Në dekadën e fundit, niveli global i ankthit është rritur me 63%, ndërsa ai i depresionit me 26%. Në Amerikën e Veriut, kjo ka ndikuar drejtpërdrejt në rritjen e vdekshmërisë, sidomos tek vajzat e reja.

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm

Ndërkohë, sëmundjet jo-ngjitëse, si sëmundjet e zemrës, diabeti dhe goditja në tru, përbëjnë tashmë pjesën më të madhe të vdekshmërisë dhe sëmundshmërisë globale. Kjo prirje është veçanërisht e theksuar në vendet me të ardhura mesatare, ku stili modern i jetesës po sjell pasoja të rënda: mbipesha, dieta e varfër dhe mungesa e aktivitetit fizik.

Mos humbisni edhe

REELS

Filmi italian “There’s Still Tomorrow” pasqyron në mënyrë simbolike betejën që gratë zhvilluan për të fituar të drejtën e votës. Gjesti i vogël i fshirjes së buzëkuqit nga gratë tregon sa të brishta ishin në fakt të drejtat e tyre. Kisha ishte një kundërshtare e fuqishme: në Itali, priftërinjtë i referoheshin enciklikës së Vatikanit Casti Connubii për të argumentuar se vendi i gruas ishte në shtëpi, jo në politikë. Predikime të ngjashme në Irlandë dhe Maltë paralajmëronin se vota e grave binte ndesh me planin e Zotit. Në Shtetet e Bashkuara, Kardinali Gibbons pretendonte se e drejta e votës për gratë do të dëmtonte vlerat familjare. Në Nju Jork, organizata politike Tammany Hall kundërshtoi votën e grave dhe luftoi kundër Amendamentit të 19-të për të ruajtur pushtetin e saj.

Në @dermaluxe_clinic_tirana , kujdesi nuk është vetëm estetikë — është ndjesi, forcë dhe dashuri për veten. Tetori na kujton se bukuria e vërtetë fillon me kujdesin ndaj vetes ! Nis me veten !

“Sa vjeç je?” Unë:

Forca e një gruaje që kujdeset për veten është frymëzim për të gjithë. Në këtë Tetor Rozë, ndalo për një moment, kujdesu dhe vlerëso jetën që ke. 🎀 @vodafonealbania #TetoriRozë #Jetoshëndetshëm #vodafonealbania

Morali: As mos i trego fare herë tjetër, kur të jesh 🤰🏻

Unë do paguhem vetëm 1 mijë 😳😳😳😳

Do ribashkoheshit edhe ju, apo ç’e do?

Facelift-i i Kris Jenner është mrekullia e 8-të e kohërave moderne

Masazhi që të bën të ndihesh më e lehtë, më e qetë dhe plot energji ✨ Provoje tani dhe zbulo pse të gjithë po flasin për të!

Sot, në datën 9 tetor 2025, Izraeli dhe Hamasi ranë dakord për fazën e parë të një armëpushimi dhe shkëmbim robërish, nëpërmjet negociatave indirekte që u zhvilluan në Sharm el-Sheikh, Egjipt. Detajet i gjeni në Story.

Mortality rates among teenagers are rising sharply – why we should be alarmed

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm
Instagram/@hoiinni

The mortality rate among adolescents and young adults is increasing at an alarming rate, according to an international study on the causes of death worldwide.

The researchers note that the main causes vary by region: in North America, suicide, drug and alcohol use dominate, while in sub-Saharan Africa, infections and injuries predominate. According to them, these data constitute a “wake-up call” to a global health crisis affecting younger generations.

The study shows that chronic diseases, such as heart disease and diabetes, now account for two-thirds of all health problems in the world. Mental disorders, especially depression and anxiety, are also increasing at an alarming rate.

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm

Estimates show that about 50% of the global burden of disease could be prevented if known risk factors such as hypertension, air pollution, smoking and obesity were reduced.

The study, titled "Global Burden of Disease," based on data from 300,000 sources and with the participation of 16,500 scientists from around the world, was published in The Lancet and presented at the World Health Congress in Berlin.

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm

Despite the fact that 2023 saw an overall decrease in global mortality and a recovery in life expectancy in 204 countries, the study's authors express great concern about the increase in mortality among young people.

In North and Latin America, growth is closely linked to suicide, substance use, and mental disorders. In poorer regions, the situation is even more dramatic. Deaths of children aged 5–14 from infectious diseases and accidents are higher than previously thought.

For girls and young women (15–29 years old), mortality is 61% higher in the new estimates, due to complications during childbirth, trauma, and meningitis.

Scientists are particularly concerned about the dramatic increase in mental disorders among adolescents. In the past decade, global rates of anxiety have increased by 63%, while those of depression have increased by 26%. In North America, this has directly contributed to increased mortality, especially among young girls.

Shkalla e vdekshmërisë tek adoleshentët rritet ndjeshëm

Meanwhile, non-communicable diseases, such as heart disease, diabetes and stroke, now account for the majority of global mortality and morbidity. This trend is particularly pronounced in middle-income countries, where modern lifestyles are taking a heavy toll: obesity, poor diet and lack of physical activity.

×