English
Lifestyle

A e ndjenë kafshët tërmetin në Turqi dhe Siri përpara se të ndodhte?

A e ndjenë kafshët tërmetin në Turqi dhe Siri përpara

Nëpër rrjete sociale, janë shfaqur video të kafshëve që sillen në mënyrë të çuditshme përpara tërmetit shkatërrues që goditi Turqinë dhe Sirinë javën e kaluar. Pamjet tregojnë qentë që lehin dhe zogjtë që fluturojnë në mënyrë të çrregullt në prag të tragjedisë, e cila ka vrarë më shumë se 38,000 njerëz.

Njerëzit shpesh raportojnë sjellje jonormale te kafshët, por çfarë thotë shkenca për këtë? A kanë kafshët "shqisë të gjashtë"?

Në vitin 373 para lindjes së Krishtit, autori romak Aelian shkroi se kafshët, përfshirë minjtë, gjarpërinjtë dhe urithët, braktisën qytetin grek Helike, disa ditë para se një tërmet të shkatërronte vendin.

Mendimet se kafshët arrijnë të parashikojnë tërmetin ekzistojnë prej shekujsh. Janë raportuar mace që lëvizin si të trembura, pula që ndalojnë së bëri vezë, bletë që largohen nga kosheret. Të zotët e kafshëve shtëpiake pretendojnë prej kohësh se kanë qenë dëshmitarë të momentit kur qentë dhe macet shfaqnin sjellje të çuditshme, disa minuta para se të dridhej toka. Sipas tyre, qentë lehnin papushim pa ndonjë arsye të dukshme ose ishin nervozë dhe të shqetësuar.

Çfarë ndiejnë kafshët?

Çfarë ndiejnë kafshët mbetet ende një mister. Një teori përkrah idenë se kafshët, duke përfshirë këtu edhe ato shtëpiake, e ndiejnë Tokën të dridhet para njerëzve. Ide të tjera sugjerojnë që kafshët arrijnë të kuptojnë ndryshimet elektrike në ajër ose gazin e çliruar nga Toka.

Kur godet një tërmet, valët sizmike dalin nga epiqendra e lëkundjes. Valët primare - valët e para - janë më të vogla dhe kryesisht njerëzit nuk i dallojnë. Ato u paraprijnë valëve dytësore më të forta, të cilat mund të tundin tokën dhe të rrëzojnë ndërtesat. Kafshët - të cilat kanë shqisat më të mprehta të dëgjimit dhe nuhatjes - mund t'i ndiejnë sekonda ose minuta para njerëzve.

A mund të shërbejnë kafshët si një sistem paralajmërimi?

Tërmetët janë një dukuri e papritur. Sizmologët nuk zotërojnë asnjë mjet që të llogarisë saktësisht kur mund të ketë lëkundje. Rreth 500,000 tërmete ndodhin çdo vit në Tokë. Prej tyre, 100,000 mund të ndjehen nga njerëzit dhe diku te 100 shkaktojnë dëme.

Një nga vendet me të rrezikuara nga tërmetet është Japonia. Prej vitesh, studiuesit japonezë merren me vrojtimin e kafshëve për të zbuluar nëse ata arrijnë të parashikojnë tërmetet.

Sizmologët amerikanë nga ana tjetër janë skeptikë. Edhe pse ka raste të shumta të dokumentimit të sjelljeve të çuditshme të kafshëve, Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara (USGS), një agjenci qeveritare që ofron informacion shkencor për Tokën, thotë se midis sjelljeve të kafshëve dhe tërmeteve nuk ka asnjë lidhje.

“Ajo me të cilën kemi të bëjmë është thjesht anekdotë,” është shprehur më parë Andy Michael, një gjeofizikan në USGS. “Kafshët reagojnë ndaj kaq shumë gjërave, kështu që vështirë të kemi një studim të saktë të sinjaleve të tyre.”

Rubert Sheldrake, biolog dhe autor i shumë librave për qentë, është shprehur se “duhet të ketë një lidhje midis kafshëve dhe tërmeteve". Sipas tij, jo të gjithë tërmetet shkaktojnë nervozizëm te kafshët.

Sheldrake bëri studimin e tij duke parë reagimet e kafshëve, para lëkundjeve të mëdha. Ai mori në shqyrtim tërmetin në Kaliforni në 1994 dhe atë në Greqi dhe Turqi në 1999. Në të dyja rastet, biologu raportoi se pati sjellje karakteristike të kafshëve para tërmeteve. Qentë lehnin papushim gjatë gjithë natës, zogjtë lëviznin në kafaz të shqetësuar dhe macet fshiheshin të nervozuara.

Gjeologët nuk bien dakord me mendimin e tij. Sipas tyre, kemi të bëjmë me “efektin e përqëndrimit psikologjik”, ku njerëzit kujtojnë sjellje të çuditshme vetëm pasi ndodh një tërmet apo katastrofë tjetër natyrore. Nëse nuk do të kishte ndodhur asgjë, ata nuk do t’i kishin vënë re këto veprime.

Nga ana tjetër, Sheldrake e kundërshton këtë argument. “Nuk mendoj se të gjithë njerëzit që kanë rrëfyer për histori të tilla me kafshët vuajnë nga humbja e kujtesës,” ka thënë ai. Prej kohësh, Sheldrake thekson se nevojiten studime dhe hulumtime për kafshët, pasi mund të shërbejnë për të parandaluar shumë katastrofa. “Ajo që po e ndalon këtë hulumtin nuk është mungesa e parave, por dogmatizmi dhe mendjet e ngushta."

Burimet: National Geographic, Euronews

Mos humbisni edhe

REELS

Festat kërkojnë pak më shumë shkëlqim dhe @chantel_online e ka ✨ Zbulo Chantél Christmas Edition - fustane limited edition, të punuara me dorë dhe me shumë dashuri, perfekte për netët festive. 💖

@amitielestudio prezanton koleksionin më të bukur të dimrit: The Sunday Club. Pizhame të buta, elegante dhe perfekte për netët e gjata të sezonit.✨ Setet e satenit vijnë me një ofertë speciale: këllef jastëku + maskë sysh dhuratë. Ndërsa setet e pizhameve pambuk përfshijnë maskën e syve si dhuratë. 🎁 Për më shumë informacion, shkoni në stories / highlights.

Flokë që shkëlqejnë? Yes, please! 💖✨ Festat kërkojnë sparkle dhe flokët e tu po ashtu. Prandaj @barexitaliana_albania të dhuron 30% ulje që flokët të jenë në mood festiv 24/7! ℹ️ Më shumë informacion në stories / highlights.

25 Days of Mystery nga @unsolvedcrimes.al është aventurë, mister dhe atmosferë festive në një paketë të vetme! Një advent krejt ndryshe me 25 zarfa dhe një histori që të kuriozon çdo mëngjes me një provë të re. 🎁 Dhurata perfekte për Secret Santa, çiftet, familjet, adhuruesit e mistereve dhe të gjithë ata që duan pak më shumë emocion këtë dhjetor. ℹ️ Për më shumë informacion, linkun e gjeni në stories / highlights.

Magjia e festave vjen në përmasa të reja! 🎄✨ @hisense.albania prezanton televizorin e parë në botë RGB MiniLED 116” – aty ku inovacioni tejkalon çdo pritshmëri. 📺 Ky model revolucionar shënon një hap të madh drejt së ardhmes së përvojës vizuale në shtëpi, me teknologji që rrit standardet dhe e çon pamjen në një tjetër nivel. ℹ️ Më shumë informacion në stories / highlights.

Për herë të parë në Shqipëri brandi StylPro 💕! Një brand britanik 🇬🇧 inovativ që sjell zgjidhje teknologjike për kujdesin e bukurisë, duke adresuar problematika të përditshme në mënyrë të thjeshtë dhe efektive. @skin.care.albania

Vedat Ademi ka dyzimin e çdo prindi emigrant

Ema Andrea ndau disa reflektime të sinqerta të një nëne për fëmijën e vet, të mbushura me “më fal” e “faleminderit”, duke shprehur përgjegjësi për shqetësimet që mund t’i ketë shkaktuar së bijës. Duke folur për një moment të vështirë në jetët e të dyjave, Ema Andrea falenderoi në mënyrën më prekëse shpëtimtaren e saj, Sarën: “Dhe fjala jote që do të mbart derisa t’i fik sytë në këtë jetë, është e një nate, ku mua më dukej shumë bukur të fluturoja, jo për me i hap sytë, dhe ti the: ‘O ma, akoma s’ke fjetur?’ Unë jam sot këtu me ty prej asaj fjale dhe doja të të thosha, që ta mbyll se…Zoti më dha jetën, ti më mësove ta dua jetën. E midis Zotit edhe teje, unë të zgjedh ty.”

Did the animals feel the earthquake in Turkey and Syria before it happened?

A e ndjenë kafshët tërmetin në Turqi dhe Siri përpara

Videos have surfaced on social media of animals behaving strangely before the devastating earthquake that struck Turkey and Syria last week. Footage shows dogs barking and birds flying erratically in the wake of the tragedy, which has killed more than 38,000 people.

People often report abnormal behavior in animals, but what does science say about it? Do animals have a "sixth sense"?

In 373 BC, the Roman author Aelian wrote that animals, including rats, snakes, and urites, abandoned the Greek city of Helica, days before an earthquake devastated the country.

The idea that animals can predict earthquakes has been around for centuries. There have been reports of cats moving around as if frightened, chickens stopping laying eggs, bees leaving the hives. Pet owners have long claimed to have witnessed dogs and cats exhibiting strange behavior minutes before the earth shook. According to them, the dogs barked incessantly for no apparent reason or were nervous and restless.

What do animals feel?

What animals feel is still a mystery. One theory supports the idea that animals, including domestic animals, sense the Earth shaking before humans. Other ideas suggest that animals can sense electrical changes in the air or gas released from the Earth.

When an earthquake strikes, seismic waves emanate from the epicenter of the shaking. Primary waves - the first waves - are smaller and mostly people don't notice them. They precede stronger aftershocks, which can shake the ground and topple buildings. Animals - which have the keenest senses of hearing and smell - can sense them seconds or minutes before humans.

Can animals serve as a warning system?

Tërmetët janë një dukuri e papritur. Sizmologët nuk zotërojnë asnjë mjet që të llogarisë saktësisht kur mund të ketë lëkundje. Rreth 500,000 tërmete ndodhin çdo vit në Tokë. Prej tyre, 100,000 mund të ndjehen nga njerëzit dhe diku te 100 shkaktojnë dëme.

Një nga vendet me të rrezikuara nga tërmetet është Japonia. Prej vitesh, studiuesit japonezë merren me vrojtimin e kafshëve për të zbuluar nëse ata arrijnë të parashikojnë tërmetet.

Sizmologët amerikanë nga ana tjetër janë skeptikë. Edhe pse ka raste të shumta të dokumentimit të sjelljeve të çuditshme të kafshëve, Shërbimi Gjeologjik i Shteteve të Bashkuara (USGS), një agjenci qeveritare që ofron informacion shkencor për Tokën, thotë se midis sjelljeve të kafshëve dhe tërmeteve nuk ka asnjë lidhje.

“Ajo me të cilën kemi të bëjmë është thjesht anekdotë,” është shprehur më parë Andy Michael, një gjeofizikan në USGS. “Kafshët reagojnë ndaj kaq shumë gjërave, kështu që vështirë të kemi një studim të saktë të sinjaleve të tyre.”

Rubert Sheldrake, biolog dhe autor i shumë librave për qentë, është shprehur se “duhet të ketë një lidhje midis kafshëve dhe tërmeteve". Sipas tij, jo të gjithë tërmetet shkaktojnë nervozizëm te kafshët.

Sheldrake bëri studimin e tij duke parë reagimet e kafshëve, para lëkundjeve të mëdha. Ai mori në shqyrtim tërmetin në Kaliforni në 1994 dhe atë në Greqi dhe Turqi në 1999. Në të dyja rastet, biologu raportoi se pati sjellje karakteristike të kafshëve para tërmeteve. Qentë lehnin papushim gjatë gjithë natës, zogjtë lëviznin në kafaz të shqetësuar dhe macet fshiheshin të nervozuara.

Gjeologët nuk bien dakord me mendimin e tij. Sipas tyre, kemi të bëjmë me “efektin e përqëndrimit psikologjik”, ku njerëzit kujtojnë sjellje të çuditshme vetëm pasi ndodh një tërmet apo katastrofë tjetër natyrore. Nëse nuk do të kishte ndodhur asgjë, ata nuk do t’i kishin vënë re këto veprime.

Nga ana tjetër, Sheldrake e kundërshton këtë argument. “Nuk mendoj se të gjithë njerëzit që kanë rrëfyer për histori të tilla me kafshët vuajnë nga humbja e kujtesës,” ka thënë ai. Prej kohësh, Sheldrake thekson se nevojiten studime dhe hulumtime për kafshët, pasi mund të shërbejnë për të parandaluar shumë katastrofa. “Ajo që po e ndalon këtë hulumtin nuk është mungesa e parave, por dogmatizmi dhe mendjet e ngushta."

Sources: National Geographic, Euronews

×