English
Metropolitan

100 vjet më vonë, çfarë kemi mësuar nga pandemia e gripit spanjoll

100 vjet më vonë, çfarë kemi mësuar nga pandemia e

Pas Luftës së Parë Botërore, një pandemi gripi pushtoi botën dhe vrau të paktën 50 milionë njerëz. Çfarë kemi mësuar nga gripi spanjoll që ta përdorim gjatë kësaj pandemie?

Njëqind vjet më parë, bota po rimerrte veten nga një luftë që kishte marrë 20 milionë jetë njerëzish dhe papritur, duhej të përballej me një rrezik edhe më vdekjeprurës: një pandemi gripi.

Pandemia, e cila u njoh si gripi spanjoll, besohet të ketë nisur në kampet e trajnimit të ushtrisë në Frontin Perëndimor. Kushtet josanitare – sidomos në llogoret në kufirin francez – ndihmuan në inkubimin dhe përhapjen e virusit. Lufta mbaroi në nëntor të 1928-s, por teksa ushtarët ktheheshin në shtëpi, mbartës të virusit, po shkaktonin një tragjedi të paparashikueshme; rreth 50-100 milionë jetë të humbura.

Bota ka kaluar disa pandemi që asokohe, por asnjëra s’ka qenë aq vdekjeprurëse apo aq e përhapur.

Në këto momente, bota po përballet me një tjetër pandemi – Covid-19 – kështu që le të shohim çfarë kemi mësuar nga një prej sëmundjeve më shkatërrimtare në histori.

Vdekjeprurëse është pneumonia

Shumica e njerëzve që vdesin nga Covid-19 kalojnë një formë pneumonie që fuqizohet ngaqë sistemi imunitar dobësohet nga virusi.

Kjo është një e përbashkët me gripin spanjoll – edhe pse vdekshmëria e Covid-19 është shumë herë më e ulët. Njerëzit e moshuar dhe ata me probleme imunitare – që përbëjnë shumicën e viktimave të sëmundjes – janë më të prirur ndaj infeksioneve që shkaktojnë pneumoni.

Vendet që i shpëtuan rrezikut

Kur goditi gripi spanjoll, aviacioni ishte një fillimet e tij. Por vetëm pak vende në botë i shpëtuan horrorit. Përhapja ishte më e ngadaltë pasi kalonte nga pasagjerët e linjave hekurudhore. Disa shtete në botë u prekën muaj ose edhe vite më vonë nga Europa.

100 vjet më vonë, çfarë kemi mësuar nga pandemia e

Disa komunitete specifike ia dolën t’i shmangen tërësisht gripit përmes teknikave bazike që përdoren ende sot. Në Alaskë, një komunitet në Bristol Bay, nuk pati asnjë të prekur. Ata mbyllën shkollat, ndaluan grumbullimet publike dhe ndaluan hyrjen në fshat. Ishte një version i thjeshtë i kufizimeve që zbatohen sot në Italinë veriore dhe në provincën Hubei në Kinë.

Mjekët e kanë etiketuar gripin spanjol si “holokausti mjekësor më i madh në histori.” Jo thjesht sepse vrau shumë njerëz, por sepse shumica e viktimave ishin të rinj dhe të shëndetshëm. Zakonisht, një sistem imunitar i shëndetshëm mund ta përballojë pa problem gripin, por ky version goditi me aq shpejtësi sa trupi s’e përballoi dot dhe nxiti një reagim masiv që njihet si stuhia citokine; mushkëritë mbusheshin me lëng dhe ktheheshin në vatra ideale për infeksione dytësore. Njerëzit e moshuar, për çudi, s’ishin shumë të rrezikuar. Ndoshta ngaqë i kishin mbijetuar një version të ngjashëm të gripit në vitet 1830.

Shëndeti publik është mbrojtja më e mirë

Gripi spanjoll ndodhi fill pas një lufte botërore dhe shumica e të ardhurave ishin alokuar për ushtrinë. Ideja e një sistemi shëndetësor ishte në fillimet e tij – në shumë vende, vetëm shtresa e mesme ose të pasurit mund të përballonin një vizitë te mjeku. Gripi vrau njerëz të varfër dhe të pafatë, njerëz që s’ushqeheshin mirë, s’kujdeseshin për higjienën dhe kishin probleme të tjera shëndetësore.

Pikërisht gripi spanjoll nxiti zhvillimin e një sistemi shëndetësor në vendet e zhvilluara, pasi shkencëtarët dhe qeveritë kuptuan se pandemitë mund të përhapen më shpejt se më parë.

100 vjet më vonë, çfarë kemi mësuar nga pandemia e

Trajtimi një nga një i pacientëve nuk mjafton – për t’i bërë ballë një pandemie në ditët e sotme, qeveritë duhet t’i përdorin burimet si të ishin në luftë, të vendosin në karantinë të sëmurët dhe të limitojnë lëvizjet e njerëzve.

Masat që po merren sot në gjithë botën për të mbajtur nën kontroll përhapjen e koronavirusit janë pasojë dhe mësim i gripit spanjoll.

Burimi: BBC Future

Mos humbisni edhe

REELS

OK!

Emisionin e plotë e gjeni në Youtube/ Andale AL

E kemi mbajtur sekret, por sot sikur kemi qejf t'jua themi! 💕 @greenandprotein.al është vendi që na sjell mëngjesin dhe drekën në zyrë se e kemi zgjedhur si vend të preferuar. Ndonjëherë shkojmë edhe vetë se ka ambient të lezetshëm dhe të qetë. 🥰 Bowls janë yll, lëngjet e frutave, çdo gjë dmth. 🥑

Sa i bukur ky projekti i @unwomenalbania 💕 Gratë fuqizohen, udhëtojnë vetëm, argëtohen dhe zbulojnë histori frymëzuese dhe të pabesueshme nga peshkatarët. Në një udhëtim shumë të bukur në Vlorë ndodhin të gjitha. Love the idea 💡 Bravo! 🙌

U zgjuam me një ndjenjë nostalgjie sot 😌

S'e dimë ne ç'rast ke ti, por dimë ku duhet ta marrësh fustanin! 👗 @la_kune_ ka kaq shumë modele për çdo event, masa S-2XL, super çmime dhe dizajne. Të nderon kudo dmth ✌️

POV: Të bien pantallonat në mes të performancës, por ti je Beyoncé 🔥

Dua Lipa performon këngën e Raffaella Carrà dhe rrëmben zemrat e italianëve ❤️‍🔥

Po ju, keni bërë ndonjëherë takime po aq interesante?! 🤨

Shpresojmë për më të mirën! 🇦🇱❤️‍🔥 Credits: @eja.alb

100 years later, what we have learned from the Spanish flu pandemic

100 vjet më vonë, çfarë kemi mësuar nga pandemia e

After World War I, a flu pandemic invaded the world and killed at least 50 million people. What can we learn from the Spanish flu to use during this pandemic?

One hundred years ago, the world was recovering from a war that claimed 20 million lives and suddenly had to face an even more deadly threat: a flu pandemic.

The pandemic, which was known as the Spanish flu, is believed to have started at army training camps on the Western Front. The unsanitary conditions - especially in the trenches on the French border - helped incubate and spread the virus. The war ended in November 1928, but as the soldiers returned home, virus carriers were causing an unpredictable tragedy; about 50-100 million people lost their lives.

The world has gone through several pandemics since then, but none have been as deadly or as widespread.

At this point, the world is facing another pandemic - Covid-19 - so let's look at what we've learned from one of the most devastating diseases in history.

Pneumonia is deadly

Most people who die from Covid-19 go through a form of pneumonia that is amplified as the immune system is weakened by the virus

This is one in common with the Spanish flu - although the mortality of Covid-19 is many times lower. Older people and those with immune problems - which make up the majority of victims of the disease - are more prone to infections that cause pneumonia.

Places that escaped danger

When the Spanish flu struck, aviation was one of its beginnings. But only a few places in the world escaped horror. The spread was slower as it passed by the passengers of the railway lines. Some countries in the world were affected months or even years later by Europe.

Some specific communities have managed to completely avoid the flu through basic techniques still used today. In Alaska, a community in Bristol Bay, no one was affected. They closed schools, stopped public gatherings, and barred entry into the village. It was a simple version of the restrictions that apply today in northern Italy and in Hubei province in China.

Doctors have labeled the Spanish flu as "the largest medical holocaust in history." Not just because it killed a lot of people, but because most of the victims were young and healthy. Usually, a healthy immune system can withstand the flu without problems, but this version hit so fast that the body could not cope and triggered a massive reaction known as the cytokine storm; the lungs were filled with fluid and returned to ideal sites for secondary infections. The older people, surprisingly, were not very vulnerable. Probably because they survived a similar version of the flu in the 1830s.

Public health is the best protection

The Spanish flu occurred shortly after a world war and most of the proceeds went to the military. The idea of a health system was in its infancy - in many places only the middle class or the wealthy could afford a doctor visit. The flu killed poor and unfortunate people, poor nutrition, poor hygiene, and other health problems.

It was the Spanish flu that prompted the development of a health system in developed countries, as scientists and governments realized that pandemics could spread faster than before.

One-on-one treatment of patients is not enough - to cope with a pandemic nowadays, governments must use resources as if they were at war, quarantine the sick and limit the movement of people.

The measures being taken today to control the spread of coronavirus worldwide are a consequence and lesson of the Spanish flu.

Source: BBC Future

×