English
Anabelizim

Dy tërmete të fuqishme njëra-pas-tjetrës. A do të ketë një të tretë? Shkencëtarët sqarojnë

Dy tërmete të fuqishme njëra-pas-tjetrës. A do të

Në një pasdite të diele të 21 shtatorit, Durrësi, Tirana dhe fshatra përreth u tronditën. Një tërmet 5.8 ballë nxorri të gjithë në rrugë. Vendi ynë është një vend sizmik, por tërmet të kësaj magnitude nuk kishim ndeshur të paktën gjatë dy dekadave të fundit. Na u tha nga sizmiologët  shqiptarë që e keqja më e madhe kaloi dhe tashmë do të duhet të duronim tronditjet më të lehta (after-shocks) derisa toka të stabilizohej.  Pak a shumë na bënë të qartë një proces natyral të tërmetit dhe ne pak a shumë e besuam, edhe pse post-shokun (po shqipërojmë post-shock) e ndjemë për një kohë të gjatë. Deri sa erdhëm në të gdhirë të 26 Nëntorit, kur një tërmet edhe më i fortë, i magnitudës 6.4 tronditi jo vetëm Shqipërinë, por u ndje edhë Ballkan, la të plagosur rreth 600 vetë dhe të vdekur 8. Ky natyrisht nuk kishte se si të ishte një post-shok. Ky ishte një tërmet shokues.  Nuk ke nevojë të studiosh shkencën e gjeologjisë për të kuptuar që toka jo vetëm nuk u stabilizua, por po na fshihte një stres akoma më të madh. Por a është e mundur të ndodhë kjo? Dhe a do të ketë të tjerë?

Deri pas tërmetit dhe më pas cunamit të vitit 2004 në Oqeanin Indian, që mori jetën e 274,000 vetëve, pak a shumë shkencëtarët ishin të sigurt se kishte vetëm një rrjedhë logjike të tërmeteve: Një tërmet i madh pasuar nga të vegjël.

Ross Stein, gjeofizikant pranë U.S. Geological Survey në SHBA tregon se pas cunamit dhe dy tërmeteve të mëdha në Kili dhe Japoni, (2010 dhe 2011) sizmiologët morën një leksion të ri: Tërmetet që pasojnë një tërmet të fuqishëm nuk janë thjesht spazma të tokës deri në qetësimin e plotë të saj; ato tronditje mund të nxisin tërmete të tjera. Marrim shembujt e Kilit dhe të Japonisë “Edhe pse këto tërmete ishin shkatërruese, prapë në gjuhën tonë ato konsiderohen fatlume, sepse nuk targetuan qytetet kryesore si Tokyo apo Santiago. Por tashmë këto dy qytete mund të jenë në më shumë rrezik, se post-tërmetet e vogla e kanë transmetuar stresin në zona të tjera sizmike më afër qyteteve. Dhe ky është lajm i keq për të ardhmen,” u shpreh Stein.

Në rastin e Shqipërisë, dy tërmetet e fuqishme, kishin të njëjtën epiqendër: Durrësin. Pak a shumë e njëjta situatë si në Kaliforninë e Jugut në 4 Korrik të 2019-ës. Vetëm se tërmeti i parë 6.4 ballë dhe tërmeti i dytë 7.2 ballë kishin një distancë gati 36 orë nga njëra-tjetra. Kurse në Shqipëri, 2 muaj e 5 ditë.

“Lëvizja e tokës që ndodh gjatë një tërmeti të madh, krijon tension në zonën përreth. Tërmetet janë mënyra se si Toka e çliron tensionin” shpjegon Susan Hough, sizmiologe në U.S. Geological Survey. Që do të thotë se në Shqipëri, në vend që tërmetet të shuheshin,  duke ri-përhapur tensionin në koren e Tokës, nxitën një tjetër më të madh.

“Matjet e sotme shkencore janë sofistikuar dhe tashmë ne kemi kuptuar që ka potencial për disa tërmete që të vijnë nga një zonëe e vetme” shpjegon Hough.

Shqipëria është një vend sizmik, por prej 1 viti, duket sikur toka jonë po sforcohet shumë; përpara tërmetit që goditi qendrën e vendit (dhe që natyrisht përbën lajm më të madh), tërmete të njëpasnjëshme kanë goditur dhe vazhdojnë gati çdo javë të godasin zonën e Korçës. Nëse i hedh një sy aplikacionit Earthquake, përveç Durrësit dhe Korçës, këto ditë epiqendra të tërmeteve të lehta kanë qënë dhe Vlora apo Fieri. Të gjitha këto janë strese mbi Tokën edhe pse askush nga sizmiologët shqiptarë nuk na ka sqaruar ndonjëherë, nëse stresi i krijuar në zonën e Korçës përpara tërmetit të 21 Shtatorit, ka ndonjë lidhje me atë në Adriatik dhe a do të përcillet ky presion dhe në zona të tjera në të ardhmen.

Ndërkohë pas tërmetit të 21 Shtatorit, tërmetet e vogla nuk kanë ndaluar. Vetëm gjatë 25 Nëntorit ka pasur 5 të tilla me magnitudën më të lartë 3.5 ballë. Në të gdhirë të datës 26 Nëntor deri në rënien e tërmetit më të fuqishëm prej 6.4 ballë janë regjistruar nga ky aplikacion 5 të tjera dhe deri në këtë moment të këtij artikulli (11:45) kanë goditur vendin edhe 40 tërmete më të vogla, më i fuqishmi 5.5 ballë.

A do të ketë tërmete të tjera kaq të fuqishme?

Sizmiologu grek Akis Selenis, siguroi për ABC Neës se ky ishte tërmeti më i fuqishëm dhe nuk do të ketë të tjerë në këtë magnitudë. Por u shpreh se në after-shock do të ketë tërmete 5.5 ballë.

Susan Hough shprehet se shanset që dy tërmete të fuqishme të ndodhin njëra pas tjetrës, janë 1 në 20. Por sërish mundësia ekziston, siç ne e provuam në kurrizin tonë.

Pavarësisht rasteve të rralla dhe dashamirësisë së sizmiologut grek, Hough shton se “gjithsesi tërmetet nuk mund ta parashikohen. “Është njësoj si me motin. Nuk mund ta parashikosh motin me 100% siguri se do të bjerë shi, derisa ai të fillojë të bie. Kjo ndodh edhe me tërmetet.”

A na hyjnë në punë sizmiologët, për më tutje?

Ross Stein thotë se ka një lajm të mirë për sizmiologët, në raste kur ka dy tërmete të fuqishme njëra pas tjetrës. “ Sjellja dhe frekuenca e tërmeteve të vogla post-tërmetit të madh mund t’u japë shkencëtarëve një mundësi për të llogaritur shanset për një tërmet të dy të të madh, me më shumë saktësi sesa do të parashikonin tërmetin fillestar.

Por Stein punon pranë një institucioni shumë të fuqishëm si U.S. Geological Survey dhe ne nuk e dimë çfarë kapaciteti dhe mundësish kanë sizmiologët tanë për të bërë të tilla llogaritje. Nëse nuk munden, atëherë si një vend sizmik që jemi, do të duhej të bëhej prioritet investimi në këtë fushë.

Po me ne ç’do të ndodhë?

Duke bërë një llogaritje të përafërt të goditjeve post tërmetit të 21 Shtatorit që vijuan deri sot, atëherë presim ndoshta mbi 300 goditje të tjera dhe disa muaj  të tjerë vigjilence dhe paranojë të shtuar. Nëse do t’i referohemi shkencëtarëve, mund ta quajmë këtë tërmet të 26 Nëntorit si të fundit në ciklin e tronditjeve të mëdha të kësaj vjeshte 2019. Por gjithsesi, nëse do t’i referohemi sërish shkencëtarëve, të ardhmen nuk e parashikojmë dot. Por përderisa jetojmë në një zonë sizmike, të paktën s’duhet t’ja falim më vetes që të  mos informohemi se si të ruajmë kokën dhe të bëhemi gati për çdo rast.

“Është normale të kemi frikë” thotë Hough, “por nga ana tjetër duhet të jemi të përgatitur.” 

Burimi: NPR

Mos humbisni edhe

REELS

OK!

Emisionin e plotë e gjeni në Youtube/ Andale AL

E kemi mbajtur sekret, por sot sikur kemi qejf t'jua themi! 💕 @greenandprotein.al është vendi që na sjell mëngjesin dhe drekën në zyrë se e kemi zgjedhur si vend të preferuar. Ndonjëherë shkojmë edhe vetë se ka ambient të lezetshëm dhe të qetë. 🥰 Bowls janë yll, lëngjet e frutave, çdo gjë dmth. 🥑

Sa i bukur ky projekti i @unwomenalbania 💕 Gratë fuqizohen, udhëtojnë vetëm, argëtohen dhe zbulojnë histori frymëzuese dhe të pabesueshme nga peshkatarët. Në një udhëtim shumë të bukur në Vlorë ndodhin të gjitha. Love the idea 💡 Bravo! 🙌

U zgjuam me një ndjenjë nostalgjie sot 😌

S'e dimë ne ç'rast ke ti, por dimë ku duhet ta marrësh fustanin! 👗 @la_kune_ ka kaq shumë modele për çdo event, masa S-2XL, super çmime dhe dizajne. Të nderon kudo dmth ✌️

POV: Të bien pantallonat në mes të performancës, por ti je Beyoncé 🔥

Dua Lipa performon këngën e Raffaella Carrà dhe rrëmben zemrat e italianëve ❤️‍🔥

Po ju, keni bërë ndonjëherë takime po aq interesante?! 🤨

Shpresojmë për më të mirën! 🇦🇱❤️‍🔥 Credits: @eja.alb

Two powerful earthquakes one after another. Will there be a third? Scientists explain

Dy tërmete të fuqishme njëra-pas-tjetrës. A do të

On a Sunday afternoon of September 21st, Durres, Tirana and the surrounding villages were shaken. A 5.8 magnitude earthquake pulled everyone on the road. Our country is a seismic country, but the earthquake of this magnitude we had not encountered for at least the last two decades. We were told by Albanian seismologists that the worst had passed and we would already have to endure the after-shocks until the earth stabilized. It more or less made it a natural earthquake process, and we more or less believed it, even though we felt the post-shock (we are post-shocking Albanian) for a long time. By the time we arrived at the dawn of November 26, when an even stronger earthquake of magnitude 6.4 shook not only Albania but also the Balkans, it left about 600 people dead and 8. It was of course no way it was a post-shock. This was a shocking earthquake. You don't need to study the science of geology to understand that the earth not only did not stabilize, but was hiding even greater stress. But is this possible? And will there be others?

Until the earthquake and after the 2004 Indian Ocean tsunami that claimed the lives of 274,000 people, more or less scientists were sure there was only a logical flow of earthquakes: A large earthquake followed by small ones.

Ross Stein, a geophysicist at the US Geological Survey in the US, says that after the tsunami and the two major earthquakes in Chile and Japan, (2010 and 2011) seismologists received a new lesson: Earthquakes following a powerful earthquake are not just earthquakes until in its complete calm; those shocks could trigger other earthquakes. Take the examples of Chile and Japan “Although these earthquakes were devastating, they are still considered lucky in our language because they did not target major cities like Tokyo or Santiago. But now these two cities may be at greater risk that small post-earthquakes have transmitted stress to other seismic zones closer to the cities. And this is bad news for the future. "

In the case of Albania, the two powerful earthquakes had the same epicenter: Durres. Pretty much the same situation as in Southern California on July 4, 2019. Only that the first 6.4 earthquake and the second 7.2 earthquake were nearly 36 hours apart. In Albania, 2 months and 5 days.

"The movement of land that occurs during a major earthquake creates tension in the surrounding area. Earthquakes are the way Earth releases tension, ”explains Susan Hough, a seismologist at the US Geological Survey. That is to say, in Albania, rather than quakes, by re-spreading the tension in the Earth's crust, triggered another larger one.

"Today's scientific measurements are sophisticated and we have already realized that there is potential for some earthquakes to come from a single area," explains Hough.

Albania is a seismic country, but for 1 year, it seems like our land is getting too tight; before the earthquake that hit the center of the country (and which is of course bigger news), successive earthquakes have struck and continue to hit the Korça area almost every week. If you look at the Earthquake app, except Durres and Korça, these days the epicenters of light earthquakes have been Vlora or Fier. All these are stresses on the Earth even though none of the Albanian seismologists have ever explained to us whether the stress created in the Korça area before the 9/11 earthquake has anything to do with it in the Adriatic and whether this pressure will be transmitted to areas as well. others in the future.

Meanwhile after the September 21 earthquake, small earthquakes have not stopped. During November 25 alone, there were 5 with the highest magnitude of 3.5. On the morning of November 26 until the most powerful earthquake of 6.4, 5 more were recorded by this application and by the time of this article (11:45) 40 smaller earthquakes have hit the country. the mighty 5.5 brow.

Will there be other earthquakes so powerful?

Greek seismologist Akis Selenis assured ABC Neva that this was the most powerful earthquake and there would be no others of this magnitude. But it said there would be 5.5 earthquakes in the after-shock.

Susan Hough says the chances of two powerful earthquakes occurring one after the other are 1 in 20. But again, the possibility exists, as we tried it on our backs.

Despite the rare cases and the kindness of the Greek seismologist, Hough adds that "earthquakes cannot be predicted anyway. “It's just like the weather. You cannot predict the weather with 100% certainty that it will rain until it starts to fall. This also happens with earthquakes. ”

Are seismologists working for us, further on?

Ross Stein says there is good news for seismologists when there are two powerful earthquakes one after another. "The behavior and frequency of small post-earthquake large earthquakes could give scientists an opportunity to calculate the chances of a large two-magnitude earthquake, with more precision than the original earthquake would have predicted.

But Stein works at a very powerful institution like the US Geological Survey, and we don't know what our seismologists have the capacity and capabilities to do such calculations. If they cannot, then as a seismic country we are, investment in this area should become a priority.

What about us?

By making a rough estimate of the Sept. 21 earthquake shocks that followed until today, then we expect perhaps over 300 more shocks and a few more months of increased vigilance and paranoia. If we are to refer to scientists, we can call this November 26 earthquake the last in the cycle of great shocks this fall 2019. But anyway, if we are to refer to scientists again, we cannot predict the future. But while living in a seismic zone, at least we should not forgive ourselves for not being informed about how to guard our heads and be ready for any occasion.

"It's normal to be afraid," says Hough, "but on the other hand we have to be prepared."

×