English
Health

Koha: Një iluzion apo realitet?

Koha: Një iluzion apo realitet?

Koha ndihet kaq e saktë sa që rrallë herë e vëmë në dyshim ekzistencën e saj. Orët ecin, ne ndiejmë që kalojnë dhe lidhim ngjarjet në një vijë kohore të vetme. Megjithatë, në shumë fusha të fizikës teorike, vetë nocioni i kohës si një entitet që lëviz përpara është nën shqyrtim.

Disa studiues sugjerojnë se koha mund të mos ekzistojë në një mënyrë themelore. Ata argumentojnë se besimi ynë i thellë në një “tani” që rrjedh mund të jetë një mashtrim perceptimi.

Iluzionet e kohës në jetën e përditshme

Jeta jonë përditshme varet nga fakti që e kaluara, e tashmja dhe e ardhmja janë të përcaktuara qartë. Ne paguajmë faturat me kohë. Vendosim alarmin për t’u zgjuar në mëngjes bazuar në kohë.

“Ekuacionet e fizikës nuk na thonë se cilat ngjarje po ndodhin tani,” është një deklaratë që shkencëtarët e bëjnë me shqetësim.

Kjo shpreh distancën midis asaj që ndiejmë kur mendojmë për kohën dhe asaj që ekuacionet moderne e përshkruajnë.

Ky këndvështrim mbi pafundësinë e kohës ka marrë mbështetje nga shumë fizikanë teorikë, përfshirë Dr. Carlo Rovelli, një fizikant teorik dhe Profesor Emeritus në Qendrën e Fizikës Teorike (CPT) të Universitetit Aix-Marseille në Francë. Dr. Rovelli ka zhvilluar qasje në gravitetin kuantik të ciklit, që shpesh e lënë mënjanë një parametër kohor global.

Koha, fizika dhe intuita

Intuitat tona na thonë se momenti i tashëm është i dallueshëm, ndërsa e ardhmja perceptohet dhe e kaluara duket e fiksuar në kohë. Megjithatë, teoritë e Einsteinit sugjerojnë se të gjitha momentet mund të jenë po aq reale, duke lënë asnjë “tashmë” universale.

Studiuesit kanë treguar se graviteti mund të ngadalësojë orët. Pra, për shembull, koha kalon pak më ngadalë në nivelin e detit në krahasim me majën e një mali, sepse jeni pak më afër gravitetit të Tokës.

Kjo është relative, që do të thotë se koha mund të kalojë ndryshe në varësi të shpejtësisë tuaj të lëvizjes ose sa afër jeni një fushe gravitacionale të fortë.

Megjithëse ne nuk e përjetojmë këtë efekt në rutinat tona përditshme, orët atomike e konfirmojnë atë. Eksperimente të tilla tregojnë se intervalet e kohës mund të ndryshojnë në varësi të shpejtësisë dhe fushave gravitacionale.

Nëse dëgjojmë instinktive të përditshme, koha duket se ecën përpara, duke tërhequr ngjarjet nga e ardhmja në të kaluarën.

Megjithatë, në relativitetin e përgjithshëm, nuk ka një rregull të brendshëm që kërkon një rrjedhë universale. Në vend të kësaj, shumë fizikantë thonë se mendjet tona e shtojnë përvojën e rrjedhës mbi një realitet që përndryshe është statik.

Disa propozojnë se ajo që ne e quajmë “rrjedhën e kohës” lind nga lidhjet midis objekteve fizike. Historitë dhe kujtimet tona mund të jenë përgjegjëse për krijimin e një zinxhiri ngjarjesh që ne i etiketojmë “para” dhe “pas”.

Einstein dhe kuptimi ynë i kohës

Teoritë e Albert Einstein, veçanërisht teoria e tij e relativitetit, revolucionarizuan mënyrën se si mendojmë për kohën. Në teorinë e tij speciale të relativitetit, të publikuar në vitin 1905, ai propozoi se koha nuk është e njëjtë për të gjithë.

Për shembull, nëse po udhëtoni me një shpejtësi shumë të lartë ose afër një objekti masiv si një planet, koha do të duket se kalon më ngadalë për ju në krahasim me dikë që është më larg nga ndikimi gravitacional ose po lëviz më ngadalë. Ky koncept shpesh quhet “shtrirja e kohës,” dhe është provuar në eksperimente me pjesëza që lëvizin shpejt dhe satelitë GPS.

Mendjet njerëzore dhe ekzistenca e kohës

Disa ekspertë dyshojnë se një ditë do ta shohim kohën ashtu siç shohim monedhat: një mjet i zgjuar llogaritës, dhe jo një element themelor të realitetit.

 


Megjithatë, njerëzit do të vazhdojnë të jetojnë sikur çdo moment i ri ka vërtet rëndësi. Zemrat tona rrahin në sekonda, oraret tona varen nga orët, dhe ne ecim me rrjedhën e kohës.

Mos humbisni edhe

REELS

OK!

Emisionin e plotë e gjeni në Youtube/ Andale AL

E kemi mbajtur sekret, por sot sikur kemi qejf t'jua themi! 💕 @greenandprotein.al është vendi që na sjell mëngjesin dhe drekën në zyrë se e kemi zgjedhur si vend të preferuar. Ndonjëherë shkojmë edhe vetë se ka ambient të lezetshëm dhe të qetë. 🥰 Bowls janë yll, lëngjet e frutave, çdo gjë dmth. 🥑

Sa i bukur ky projekti i @unwomenalbania 💕 Gratë fuqizohen, udhëtojnë vetëm, argëtohen dhe zbulojnë histori frymëzuese dhe të pabesueshme nga peshkatarët. Në një udhëtim shumë të bukur në Vlorë ndodhin të gjitha. Love the idea 💡 Bravo! 🙌

U zgjuam me një ndjenjë nostalgjie sot 😌

S'e dimë ne ç'rast ke ti, por dimë ku duhet ta marrësh fustanin! 👗 @la_kune_ ka kaq shumë modele për çdo event, masa S-2XL, super çmime dhe dizajne. Të nderon kudo dmth ✌️

POV: Të bien pantallonat në mes të performancës, por ti je Beyoncé 🔥

Dua Lipa performon këngën e Raffaella Carrà dhe rrëmben zemrat e italianëve ❤️‍🔥

Po ju, keni bërë ndonjëherë takime po aq interesante?! 🤨

Shpresojmë për më të mirën! 🇦🇱❤️‍🔥 Credits: @eja.alb

Time: An Illusion or Reality?

Koha: Një iluzion apo realitet?

Time feels so precise that we rarely question its existence. The hours tick by, we feel them pass and we connect the events in a single timeline. However, in many areas of theoretical physics, the very notion of time as a forward-moving entity is under scrutiny.

Some researchers suggest that time may not exist in a fundamental way. They argue that our deep belief in a flowing "now" may be a delusion of perception.

Illusions of time in everyday life

Our daily lives depend on the past, present and future being clearly defined. We pay bills on time. We set the alarm to wake up in the morning based on the time.

"The equations of physics don't tell us what events are happening now," is a statement scientists make with trepidation.

This expresses the distance between what we feel when we think about time and what modern equations describe.

This perspective on the infinity of time has received support from many theoretical physicists, including Dr. Carlo Rovelli, a theoretical physicist and Professor Emeritus at the Center for Theoretical Physics (CPT) of Aix-Marseille University in France. Dr. Rovelli has developed approaches to loop quantum gravity that often leave out a global time parameter.

Time, physics and intuition

Our intuitions tell us that the present moment is distinct, while the future is perceived and the past seems fixed in time. However, Einstein's theories suggest that all moments can be equally real, leaving no universal "now".

Researchers have shown that gravity can slow down clocks. So, for example, time passes a little more slowly at sea level than at the top of a mountain because you are a little closer to Earth's gravity.

This is relative, meaning that time may pass differently depending on how fast you are moving or how close you are to a strong gravitational field.

Although we do not experience this effect in our daily routines, atomic clocks confirm it. Such experiments show that time intervals can vary depending on the speed and gravitational fields.

If we listen to everyday instincts, time seems to move forward, pulling events from the future into the past.

However, in general relativity, there is no internal rule that requires a universal flow. Instead, many physicists say that our minds add the experience of flow onto an otherwise static reality.

Some propose that what we call "the flow of time" arises from connections between physical objects. Our stories and memories can be responsible for creating a chain of events that we label "before" and "after."

Einstein and our understanding of time

Teoritë e Albert Einstein, veçanërisht teoria e tij e relativitetit, revolucionarizuan mënyrën se si mendojmë për kohën. Në teorinë e tij speciale të relativitetit, të publikuar në vitin 1905, ai propozoi se koha nuk është e njëjtë për të gjithë.

Për shembull, nëse po udhëtoni me një shpejtësi shumë të lartë ose afër një objekti masiv si një planet, koha do të duket se kalon më ngadalë për ju në krahasim me dikë që është më larg nga ndikimi gravitacional ose po lëviz më ngadalë. Ky koncept shpesh quhet “shtrirja e kohës,” dhe është provuar në eksperimente me pjesëza që lëvizin shpejt dhe satelitë GPS.

Mendjet njerëzore dhe ekzistenca e kohës

Disa ekspertë dyshojnë se një ditë do ta shohim kohën ashtu siç shohim monedhat: një mjet i zgjuar llogaritës, dhe jo një element themelor të realitetit.

 


Megjithatë, njerëzit do të vazhdojnë të jetojnë sikur çdo moment i ri ka vërtet rëndësi. Zemrat tona rrahin në sekonda, oraret tona varen nga orët, dhe ne ecim me rrjedhën e kohës.

×