Gjatësia shpesh konsiderohet si një trashëgimi e thjeshtë nga prindërit, por ndonjëherë, prindërit më të shkurtër mund të kenë fëmijë që janë më të gjatë. Ky fenomen mund të duket i befasishëm në fillim, por ofron një pamje interesante në kompleksitetin e gjenetikës dhe karakteristikave ancestrale.

Faktorë si rikombinimi gjenetik, ndikimet mjedisore dhe madje edhe karakteristikat e trashëguara përmes brezave luajnë një rol të rëndësishëm në përcaktimin e gjatësisë së një fëmije. Por si pikërisht këto elemente bashkohen për të prodhuar pasardhës më të gjatë nga prindër më të shkurtër?

Si çon rikombinimi gjenetik në një fëmijë që është dukshëm më i gjatë se prindërit e tij?

“Rikombinimi gjenetik është një proces kritik gjatë formimit të qelizave riprodhuese (sperma dhe veza), ku materiali gjenetik është i përzier dhe i riorganizuar,” shpjegon Dr. Vinutha.

Kjo mund të çojë në kombinime unike të gjeneve që lidhen me gjatësinë, të cilat mund të mos ishin shfaqur te prindërit, duke çuar në një fëmijë më të gjatë.

Gjatësia është një tipar poligjenik që ndikohet nga shumë gjene. Rikombinimi mund të bashkojë gjenet e favorshme për gjatësinë, ndonjëherë nga paraardhësit, duke çuar në një rritje të dukshme të gjatësisë te pasardhësit.

Gjithashtu, variacionet gjenetike rastësore gjatë rikombinimit mund të aktivizojnë gjenet latente që promovojnë rritjen, sipas studimeve në “Nature Genetics”.

Roli që luan trashëgimia në ndikimin e karakteristikave si gjatësia

Trashëgimia ka një ndikim të madh te gjatësia përmes diversitetit gjenetik nëpër popullata.

“Popullatat skandinave, për shembull, kanë tendencë të kenë një mesatare më të lartë të gjatësisë, ndoshta për shkak të përshtatjeve evolutive që favorizojnë një trup të fortë,” thotë Dr. Vinutha.

Nga ana tjetër, popullatat nga rajone me burime të kufizuara shpesh kanë evoluar me statura më të shkurtra për efikasitet metabolik.

Gjenet recesive për gjatësinë mund të kalojnë brez pas brezi.

“Nëse një gjysh ka mbajtur gene recesive për një staturë të gjatë që nuk ishin shfaqur te prindërit, këto gene mund të bashkohen tek fëmija, duke çuar në një gjatësinë të papritur,” shton ajo.

Po ashtu, trashëgimia e përzier mund të prodhojë karakteristika që devijojnë nga modelet e menjëhershme të familjes.

Faktorë mjedisorë ose stil jetese që mund të përforcojnë predispozitat gjenetike për gjatësinë

Ndërsa gjenet janë kryesore, Dr. Vinutha thekson rëndësinë e mjedisit:

“Ushqimi i mjaftueshëm, shëndeti hormonal, aktiviteti fizik, gjumi cilësor dhe shmangia e inhibitorëve të rritjes si duhani dhe alkooli janë thelbësore për të arritur potencialin gjenetik të gjatësisë.”

Ushqimi: Një dietë e pasur me proteina, kalcium dhe vitamina si D dhe C stimulon rritjen e kockave. Kequshqyerja gjatë periudhave të rritjes mund të ndalojë zhvillimin e gjatësisë.

Shëndeti hormonal: Hormoni i rritjes (GH) është thelbësor; ndërprerjet si hipotiroidizmi ose stresi kronik mund të pengojnë rritjen.

Aktiviteti fizik: Sportet si noti ose basketbolli stimulojnë lëshimin e GH dhe përmirësojnë densitetin e kockave.

Gjumë: Pjesa më e madhe e GH lirohet gjatë gjumit të thellë, duke bërë që pushimi i vazhdueshëm të jetë i domosdoshëm për rritjen.

Mungesa e inhibitorëve të rritjes: Shmangia e faktorëve si duhani, alkooli ose sëmundjet kronike gjatë adoleshencës mund të parandalojë shtypjen e potencialit gjenetik të gjatësisë.

A mundet përparimi i studimeve gjenetike një ditë të lejojë prindërit të parashikojnë ose ndikojnë më saktë në gjatësinë e fëmijës së tyre?

Dr. Vinutha tregon për teknologjitë që po shfaqen, si “skorët e rrezikut poligjenik (PRS), të cilat analizojnë efektin e akumuluar të shumë gjenëve mbi tipare si gjatësia.

“Studimet në Cell tregojnë që PRS mund të parashikojnë gjatësinë e të rriturve me saktësi të arsyeshme kur kombinohen me të dhënat mjedisore,” thotë ajo.

Pajisjet për modifikimin e gjeneve si CRISPR mund të ndryshojnë teorikisht gjenet që lidhen me gjatësinë, por kjo mbetet eksperimentale dhe ngre shqetësime etike.

“Epigjenetika gjithashtu ofron shpresë, pasi optimizimi i ushqyerjes dhe shëndetit të një fëmije mund të ndikojë në shprehjen e geneve që promovojnë rritjen,” shton ajo.

Ndërkohë që këto përparime mund të ofrojnë  të dhëna të reja, Dr. Vinutha thekson rëndësinë e prioritizimit të shëndetit dhe mirëqenies mbi karakteristikat estetike.

Artikuj të sugjeruar:

Height is often considered a simple inheritance from parents, but sometimes, shorter parents can have children who are taller. This phenomenon may seem surprising at first, but it provides an interesting glimpse into the complexity of genetics and ancestral characteristics.

Factors such as genetic recombination, environmental influences and even characteristics inherited through generations play an important role in determining a child's height. But how exactly do these elements combine to produce taller offspring from shorter parents?

How does genetic recombination lead to a child who is significantly taller than his parents?

"Genetic recombination is a critical process during the formation of reproductive cells (sperm and egg), where genetic material is mixed and rearranged," explains Dr. Vinutha.

This can lead to unique combinations of height-related genes that might not have appeared in the parents, leading to a taller child.

Height is a polygenic trait that is influenced by many genes. Recombination can bring together genes favorable for height, sometimes from ancestors, leading to a marked increase in height in offspring.

Also, random genetic variations during recombination can activate latent growth-promoting genes, according to studies in Nature Genetics.

The role that heredity plays in influencing characteristics such as height

Heredity has a major influence on height through genetic diversity across populations.

"Scandinavian populations, for example, tend to have a higher average height, possibly due to evolutionary adaptations favoring a strong body," says Dr. Vinutha.

On the other hand, populations from regions with limited resources have often evolved shorter statures for metabolic efficiency.

Recessive genes for height can be passed from generation to generation.

"If a grandparent carried recessive genes for a tall stature that did not appear in the parents, these genes can combine in the child, leading to unexpected height," she adds.

Also, mixed inheritance can produce characteristics that deviate from immediate family patterns.

Environmental or lifestyle factors that may reinforce genetic predispositions for height

While genes are key, Dr. Vinutha emphasizes the importance of the environment:

"Adequate nutrition, hormonal health, physical activity, quality sleep, and avoidance of growth inhibitors such as tobacco and alcohol are essential to achieving the genetic potential for height."

Diet: A diet rich in protein, calcium and vitamins such as D and C stimulates bone growth. Malnutrition during periods of growth can stop the development of height.

Hormonal health: Growth hormone (GH) is essential; disruptions such as hypothyroidism or chronic stress can stunt growth.

Physical activity: Sports such as swimming or basketball stimulate the release of GH and improve bone density.

Sleep : Most GH is released during deep sleep, making continued rest essential for growth.

Lack of growth inhibitors: Avoiding factors such as smoking, alcohol or chronic diseases during adolescence can prevent suppression of the genetic potential for height.

Could advances in genetic studies one day allow parents to more accurately predict or influence their child's height?

Dr. Vinutha points to emerging technologies such as “polygenic risk scores (PRS), which analyze the cumulative effect of many genes on traits such as height.

"Studies in Cell show that PRS can predict adult height with reasonable accuracy when combined with environmental data," she says.

Gene-editing devices such as CRISPR could theoretically alter genes associated with height, but this remains experimental and raises ethical concerns.

"Epigenetics also offers hope, as optimizing a child's nutrition and health can influence the expression of growth-promoting genes," she adds.

While these advances may provide new data, Dr. Vinutha emphasizes the importance of prioritizing health and well-being over aesthetic features.

Suggested Articles: