English
Health

Paradoksi i traumës: Pse shmangia e kujtimeve nuk funksionon

Paradoksi i traumës: Pse shmangia e kujtimeve nuk funksionon

Ka disa simptoma kryesore që përbëjnë këtë çrregullim: ndërhyrjet (kujtime që shfaqen pa dëshirë), ndryshimet negative në mendime dhe humor, si dhe shmangia. Nga këto simptoma, shmangia është më paradoksalja. Nëse kujtimet e traumës ndërhyjnë në jetën tuaj të përditshme, ju bëjnë të ndiheni të tensionuar dhe ndryshojnë emocionet dhe mendimet tuaja, është më se normale që të dëshironi t’i shmangni ato kujtime. Megjithatë, ata që mbështeten shumë në shmangien si mënyrë për të përballuar stresin, kanë më shumë rrezik për përkeqësimin e simptomave të PTSD-së me kalimin e kohës. Ja përse ndodh kjo.

Trupi ynë është pajisur me një sistem alarmi që na ndihmon të reagojmë shpejt kur truri ynë përcepton një rrezik. Kur ky alarm ndizet, sistemi nervor vihet në veprim dhe nxit atë që shpesh quhet përgjigja “lufto, ik ose ngrij”. Zemra fillon të rrahë më shpejt, frymëmarrja bëhet më e shpejtë, duke shtuar oksigjenin në gjymtyrë për t’i përgatitur për ndonjë sulm, për të ikur në një vend të sigurt ose për të përballuar një goditje të pashmangshme.

Te personat që vuajnë nga PTSD-ja, kondicionimi i frikës bën që sistemi nervor të aktivizohet në situata që nuk janë realisht të rrezikshme. Diçka që është në vetvete e padëmshme kthehet në një “shkaktar” të reagimit ndaj stresit, pasi lidhet në mendje me kujtimin e ngjarjes traumatike. Çdo gjë mund të bëhet shkaktare: vendet, situatat, personat, tingujt, aromat, objektet. Problemi është se shumica e këtyre shkaktarëve nuk janë realisht të rrezikshëm. Për shembull, duke parë një skenë aksidenti automobilistik në televizor nga shtëpia, nuk ka asnjë rrezik të vërtetë që ju të përfshiheni në një aksident. Po ashtu, përplasja me dikë në një stacion të mbushur nuk do të thotë që jeni në rrezik për t’u sulmuar. Por trupi dhe mendja juaj mund të reagojnë sikur këto rreziqe janë të vërteta dhe të afërta.

Është e kuptueshme që shumë persona me PTSD përpiqen të shmangin ose të ikin nga “shkaktarët” që i trondisin. “Sjelljet e shmangies” përfshijnë strategji për të shmangur çdo situatë stresuese që ngjall trauma. Për shembull, disa njerëz shmangin udhëtimet si pasagjerë në makinë, për të mos përjetuar ndjenjën e humbjes së kontrollit. Të tjerë shmangin supermarketet gjatë orëve të që kanë shumë persona, për të mos u përballur me turma të mëdha e të paparashikueshme.

“Sjelljet e ikjes” janë veprime që synojnë të përfundojnë një situatë të pakëndshme që ka filluar; për shembull, mund të kërkojnë nga shoferi të ndalojë dhe të ndërrojnë vendet nga frika, ose të braktisin karrocën e pazarit sepse supermarketi është mbushur me njerëz.

Pse shmangia është problematike?

Ekzistojnë dy arsye kryesore përse sjelljet e shmangies, ikjes dhe sigurisë krijojnë problem. Së pari, ato pengojnë që ju të jetoni jetën që dëshironi. Është e vështirë të ndiheni të lirë kur duhet të planifikoni jetën tuaj duke shmangur çdo shkaktar të mundshëm. Dhe kërkimi i ndihmës nga të dashurit që t’ju mbështesin në sjelljet tuaja të sigurisë mund t’i bëjë ata të ndihen të bllokuar dhe me kalimin e kohës mund të dëmtojë marrëdhënien tuaj me ta.

Së dyti, këto sjellje përforcojnë idenë që shkaktarët janë të rrezikshëm. Çdo herë që përfshiheni në një sjellje shmangieje, ikjeje apo sigurie, ankthi juaj largohet përkohësisht. Kontrolloni kamerën e sigurisë, shihni që askush i dyshimtë nuk është afruar shtëpisë, ndiheni më mirë. Megjithatë, shqetësimi mund të rikthehet pas një ore dhe ju ndjeni sërish nevojën për ta kontrolluar kamerën. Me kalimin e kohës, krijohet ndjesia se ankthi nuk do të zhduket kurrë, përveçse nëse kontrolloni kamerën. Dhe duke e kontrolluar, ju nuk e jepni mundësinë vetes të mësoni se asgjë e keqe nuk do të ndodhë edhe nëse nuk e kontrolloni.

Imagjinoni që trauma juaj është si një top plazhi plastik dhe plotësisht i fryrë. Natyrisht, ju dëshironi ta mbani nën ujë, larg syve. Nëse përdorni të gjithë peshën dhe forcën tuaj, mund ta mbani për një kohë të shkurtër, por do të lodheni, do të shpërqendroheni ose një valë do t’ju zhvendosë. Dhe çfarë ndodh në momentin që dora juaj rrëshqet nga sipërfaqja e lëmuar e topit? Ai do të shpërthejë lart me forcë të barabartë me atë që keni përdorur për ta mbajtur poshtë.

Kjo është edhe mënyra si funksionon shmangia e kujtimeve traumatike. Po, ndonjëherë mund t’i shmangni me sukses kujtimet për një periudhë të shkurtër. Mund të shpërqendroheni me punë, një marrëdhënie, gjëra që ju ndihmojnë të harroni, ose një kalendar të mbushur me aktivitete. Mund të shmangni rrugët kryesore për të mos kaluar në autostrada ose të porosisni ushqime në internet që të mos dilni në supermarkete të mbushura. Por e vërteta e hidhur është që shmangia kurrë nuk funksionon plotësisht afatgjatë.

Artikuj të sugjeruar:

 

Mos humbisni edhe

REELS

@millennium.garden Christmas Market: hapësira perfekte për të kaluar kohë me miqtë, për t’u ndalur pas pune apo thjesht për të shijuar dhjetorin ashtu siç duhet. Pije të ngrohta për ditët e ftohta, street food për çdo shije, shtëpiza e ëmbëlsirave për pak ëmbëlsi dhe DJ gjatë fundjavave për ta mbajtur energjinë gjallë. 🎄🎶

Dhjetori është muaji i zgjedhjeve të bukura, i kombinimeve të reja dhe i garderobës që merr pak më shumë vëmendje. Te @paene.al , ky sezon vjen me rehati, elegancë dhe detaje që bëjnë diferencën, sepse çdo sezon meriton një fillim të bukur. 🤍

Good hair days just got better. 🩷 Bukuria e flokëve fillon nga cilësia. Hair Extensions nga @perfect.beautyzone janë të punuara me flokë natyral, të krijuara për të dhënë volum, gjatësi dhe një pamje që duket krejtësisht natyrale.

Artistja e njohur Elhaida Dani ka fituar rolin e Esmeraldes ne versionin italian te musicalit te famshem “Notre Dame de Paris” nga Riccardo Cocciante. Dani, ish-fituesja e edicionit te parë të “Voice of Italia” ka vite që performon në rolin e Esmeraldes (nga viti 2016), ne versionin francez, duke dhene shfaqje sold-out ne teatrot me te medha te botes nga Parisi ne Singapor. Si nje Esmeralda italiane, Elhaida do te performoje ne teatrot me te mira te Italise, duke perfshire edhe 4 netë ne Arena di Verona. “Notre Dame de Paris” eshte nga prodhimet e llojit “musical” me te famshem ne bote dhe ka nje cmim Guiness per hapjen me te suksesshme ndonjehere te nje musical. Prej 27 vjetesh, kjo shfaqje franceze e kompozuar nga Riccardo Cocciante dhe e shkruar nga Luc Plandomon, eshte vene ne skene mbi 5000 here dhe eshte pare nga me shume se 15 milion spektaktore.

Një fustan i bukur e ndryshon menjëherë ndjesinë e festave. ✨ Koleksioni festiv i @kraspiofficial vjen me deri në 50% ulje: i krijuar për netët që kërkojnë më shumë shkëlqim dhe prani. Një koleksion i menduar për ty që, sapo hyn në një dhomë, ndryshon energjinë e saj.

Është zhvilluar në Durrës Turneu Kombëtar i Basketbollit të Unifikuar 2025, një ditë plot plot pozitivitet,sport dhe momente frymezuese. Special Olympics Albania, me mbështetjen e Coca-Cola, solli në fushë mbi 150 sportistë që na kujtuan se sporti është për të gjithë. Një event që inspiroi, bashkoi dhe tregoi sa bukur është kur talenti dhe përfshirja shkojnë krah për krah. ❤️✨ #UnifiedSports #CocaColaBottlingShqipëria #SpecialOlympics #BasketballForAll

Lëkura jote meriton më të mirën dhe ky është momenti. ✨ Përfito 35% ulje në të gjitha injeksionet gjatë ofertës festive në Dermaluxe Clinic Tirana. Kujdes i avancuar dhe rezultate të sigurta. @dermaluxe_clinic_tirana ℹ️ Për më shumë informacion, shkoni në stories / highlights.

Ishte diss për nusen apo diçka e lezetshme për t’u përmendur? Po nusja po qesh nga sikleti apo e vlerësoi fjalimin e tij? Si e shihni ju këtë moment viral?

Shakira këndon me djemtë e saj në Buenos Aires

🚘 @auto.trego është një platformë moderne shqiptare për shit-blerje automjetesh, që ofron një përvojë të shpejtë dhe efektive ⬇️ ▪️ Publikimi i makinës është falas dhe procesi është shumë i thjeshtë. ▪️ Website me dizajn të pastër dhe filtra të avancuar kërkimi, që mundësojnë gjetjen e makinës sipas çmimit, vitit, markës dhe kilometrave. ▪️ Në platformë mund të krijoni profile, të shisni ose të ruani makinat e preferuara dhe të kontaktoni shitësit direkt. ▪️ Audienca është e fokusuar ekskluzivisht në tregun e automjeteve, duke garantuar blerës dhe shitës realë.

The trauma paradox: Why avoiding memories doesn't work

Paradoksi i traumës: Pse shmangia e kujtimeve nuk funksionon

There are several main symptoms that make up this disorder: intrusions (memories that appear involuntarily), negative changes in thoughts and mood, and avoidance. Of these symptoms, avoidance is the most paradoxical. If memories of the trauma interfere with your daily life, make you feel tense, and change your emotions and thoughts, it's more than normal to want to avoid those memories. However, those who rely heavily on avoidance as a way to cope with stress are at greater risk for worsening PTSD symptoms over time. Here's why this happens.

Our body is equipped with an alarm system that helps us react quickly when our brain perceives a danger. When this alarm goes off, the nervous system goes into action and triggers what is often called the "fight, flight or freeze" response. The heart begins to beat faster, breathing becomes faster, adding oxygen to the limbs to prepare them for an attack, to flee to a safe place or to withstand an inevitable blow.

In PTSD sufferers, fear conditioning causes the nervous system to activate in situations that are not actually dangerous. Something that is harmless in itself becomes a "trigger" of the stress response, as it becomes associated in the mind with the memory of the traumatic event. Anything can become a trigger: places, situations, people, sounds, smells, objects. The problem is that most of these triggers are not really dangerous. For example, by watching a car accident scene on TV from home, there is no real risk that you will be involved in an accident. Also, bumping into someone at a crowded station doesn't mean you're in danger of being attacked. But your body and mind can react as if these dangers are real and imminent.

It is understandable that many people with PTSD try to avoid or run away from the "triggers" that shock them. "Avoidance behaviors" include strategies to avoid any stressful situation that evokes trauma. For example, some people avoid traveling as a passenger in a car, so as not to experience the feeling of losing control. Others avoid supermarkets during peak hours to avoid large, unpredictable crowds.

"Escape behaviors" are actions intended to end an unpleasant situation that has begun; for example, they may ask the driver to stop and change seats out of fear, or abandon the shopping cart because the supermarket is crowded.

Why is avoidance problematic?

There are two main reasons why avoidance, escape, and safety behaviors create a problem. First, they prevent you from living the life you want. It's hard to feel free when you have to plan your life around every possible trigger. And asking loved ones to support you in your safety behaviors can make them feel trapped and over time can damage your relationship with them.

Second, these behaviors reinforce the idea that triggers are dangerous. Every time you engage in an avoidance, escape, or safety behavior, your anxiety is temporarily relieved. Check the security camera, see that no one suspicious has come near the house, feel better. However, the discomfort may return after an hour and you feel the need to check the camera again. Over time, it feels like the anxiety will never go away unless you control the camera. And by checking it, you don't give yourself the opportunity to learn that nothing bad will happen even if you don't check it.

Imagine that your trauma is like a plastic beach ball and fully inflated. Obviously, you want to keep it underwater, out of sight. If you use all your weight and strength, you can hold it for a short time, but you will tire, get distracted, or be swept away by a wave. And what happens the moment your hand slips off the smooth surface of the ball? It will explode upwards with force equal to what you used to hold it down.

This is also how avoiding traumatic memories works. Yes, you can sometimes successfully avoid memories for a short period. You may be distracted by work, a relationship, things that help you forget, or a calendar full of activities. You can avoid major roads to avoid crossing highways or order food online to avoid crowded supermarkets. But the harsh truth is that avoidance never fully works long-term.

Suggested articles:

 

×