Dyslexia is a learning disorder that affects both children and adults and affects the ability to read, pronounce, write and speak. The symptoms vary with age and their severity may also vary. In general, people with dyslexia have difficulty splitting words into simple sounds and recognizing numbers. They find it difficult to learn how sounds relate to letters and words, which leads to sluggish reading and poor reading comprehension.
Dyslexia is often known as a reading disability. It is most often identified in childhood when reading problems become apparent. But dyslexia may not be diagnosed for years or even decades.
Dyslexia is not related to intelligence, it is a neurobiological disorder that affects the parts of the brain involved in language processing. Despite its biological basis, dyslexia cannot be diagnosed with a simple blood test or brain scan. When doctors make a diagnosis, they consider the results of a series of reading tests along with the symptoms reported by the person, parents or teachers.
For children with dyslexia, the brain finds it difficult to associate letters with the sounds they emit and then combine the sounds in question. So for someone with dyslexia, the word "dog" can be read as "neq". Because of these mixtures, reading can be a slow and difficult process.
Years before school
Shenjat më të hershme të disleksisë shfaqen rreth moshës 1 deri në 2 vjeç kur fëmijët mësojnë të prodhojnë tinguj. Fëmijët që nuk i thonë fjalët e para deri në moshën 15 muajshe ose frazat e para deri në moshën 2 vjeç, kanë një rrezik më të lartë për të zhvilluar disleksi. Sidoqoftë, jo të gjithë njerëzit me vonesa në të folur zhvillojnë disleksi dhe jo të gjithë njerëzit me disleksi kanë vonesa në të folur si fëmijë. Një vonesë në të folur është vetëm një sugjerim që prindërit t'i kushtojnë vëmendje zhvillimit të gjuhës.
Fëmijët nga familjet me një histori të vështirësive në të lexuar gjithashtu duhet të monitorohen nga afër për disleksi. Shenja të tjera paralajmëruese të disleksisë që lindin para moshës 5 vjeç përfshijnë:
- probleme për të mësuar dhe për të kujtuar emrat e shkronjave në alfabet
- vështirësi për të mësuar fjalët e zakonshme
- vështirësi për të njohur shkronjat e emrit
- shqiptimi i gabuar i fjalëve të njohura
- vështirësi për të njohur rrokjet.
Vitet në kopsht dhe klasë të parë
Rreth moshës 5 ose 6 vjeç, kur fëmijët fillojnë të mësojnë të lexojnë, simptomat e disleksisë bëhen më të dukshme. Nuk ka një test të standardizuar për disleksi, kështu që mjeku i fëmijës do të punojë për të vlerësuar simptomat. Shenjat më të zakonshme janë:
- vështirësi në të ndarë fjalët në tinguj
- gabime në të lexuar
- ankesa se leximi është shumë i vështirë
- dëshirë për të mos shkuar në shkollë
- probleme në të folur dhe shqiptim
- probleme në shqiptimin e fjalëve themelore
- mosshoqërimi i shkronjave me tingujt
Klasa e dytë deri në klasën e tetë
Shumë mësues nuk janë të trajnuar për të njohur disleksinë. Fëmijët që janë inteligjentë dhe aktivizohen në klasë, shpesh mund të mos kuptohen se kanë probleme me leximin. Shenjat më të zakonshme:
- vështirësi për të mësuar të lexojë
- lexim i ngadaltë dhe me vështirësi
- vështirësi në msimin e fjalëve të reja dhe në shqiptimin e tyre
- përdorim i fjalorit të paqartë dhe të pasaktë
- përdorim i shumtë i “mmm ëëë” kur hezitojnë të flasin
- shqiptim i gabuar i fjalëve të gjata
- konfuzim për fjalët që tingëllojnë njësoj
- probleme për të kujtuar detaje, si emra dhe data
- shkrim dore i çrregullt
Shkolla e mesme dhe universiteti
Shkolla e mesme dhe universiteti përfshijnë një seri të re sfidash për studentët me disleksi. Ata përballen me sfida akademike shumë më të vështira kur kuptimi i shpejtë i leximit është thelbësor. Studentëve të shkollës së mesme dhe universitetit u caktohet më shumë material për të lexuar. Pa trajtim, disleksia e fëmijërisë së disa njerëzve vazhdon në moshën e pjekurisë. Të tjerët do të përmirësohen natyrshëm. Përveç shenjave që janë parë tashmë në fëmijëri, shenjat e disleksisë në moshën e rritur mund të përfshijnë:
- përpjekje e madhe për të lxuar
- lexim i ngadaltë
- rrallë lexojnë për qejf
- shamngin leximin me zë të lartë në çdo situatë
- përdorim shpesh “ëëmmm”
- gjuhë e paqartë dhe jo preçize
- shqiptim i gabuar i emrave dhe vendeve
- fjalor i kufizuar
- mungojnë përgjigjet e shpejta në bisedim
Disleksia te të rriturit
Mungesa e një përkufizimi uniform të disleksisë e bën të vështirë problemin. Vlerësime të ndryshme sugjerojnë se deri në 5 deri në 10 përqind i popullsisë mund të ketë disleksi. Diagnostikohet zakonisht në fëmijëri, por disa njerëz nuk diagnostikohen kurrë. Nëse gjithmonë keni pasur probleme me leximin, ka shumë mundësi që të keni disleksi. Simptomat përfshijnë:
- mungesa e dëshirës për të lexuar për qejf
- shmangia e leximit me zë të lartë
- probleme për të kuptuar shakatë, fjalët dhe kuptimet e shprehjeve
- probleme në përmbledhjen e gjërave që lexoni
- probleme në matematikë
Ndihma
For children with learning disabilities, the earlier it is done, the better. If the child's reading level is below the teacher's expectations, then the pediatrician should be contacted. The pediatrician should suggest an appointment with a psychologist, learning skills specialist, ophthalmologist, audiologist (hearing specialist), neurologist, etc. If you suspect you may have undiagnosed dyslexia, it is never too late to seek help. Adult education programs can help most people significantly improve their reading and writing skills at any age.
Recommended article:
Sources: Healthline, WebMD, Mayo Clinic
