Kryeministri Edi Rama iu përgjigj pyetjes së gazetarëve në lidhje me mundësinë e rishikimit të Kodit Penal për rikthimin e dënimit me vdekje pas ngjarjes tronditëse në qytetin e Fierit, gjatë një konference të mbajtur në aeroportin e Rinasit mëngjesin e sotëm.
“E kuptoj këtë reagim. Një pjesë e konsiderueshme e shoqërisë e sheh si mundësi, por çështja e dënimit me vdekje është një çështje e adresuar kohë më parë. Në adresimin e kësaj çështje dhe vendosjen e heqjes së dënimit me vdekje, janë analizuar shumë fakte dhe jo vetëm në aspektin moral të një shoqërie demokratike, por bazuar në hartën universale të të drejtave të njeriut, dënimi me vdekje nuk i bën mirë shoqërisë”, tha Rama.
Çfarë thonë studimet?
Referuar të dhënave të FBI-së mbi shkallën e vrasjeve në Shtetet e Bashkuara të Amerikës, shtetet ku nuk zbatohet dënimi me vdekje kanë shkallë më të ulët të vrasjeve në krahasim me shtetet që kanë dënimin me vdekje si formë ndëshkimi për njerëzit që kryejnë vepra penale.
“Dënimi me vdekje nuk ka efekt frenues për vrasjet. Pretendimet se çdo ekzekutim pengon një numër të caktuar vrasjesh janë diskredituar tërësisht nga kërkimet e shkencave sociale. Njerëzit kryejnë vrasje kryesisht të nxitur nga egoja, nën ndikimin e alkoolit ose drogës, ose për shkak se janë të sëmurë mendorë, duke menduar pak ose aspak për pasojat e mundshme të veprimeve të tyre. Ata pak vrasës që planifikojnë krimet paraprakisht, synojnë të shmangin dënimin duke mos u kapur. Disa individë vetëshkatërrues madje mund të shpresojnë se do të kapen dhe do të ekzekutohen,” shkruan Unioni Amerikan i Lirive Civile (ACLU), një organizatë jofitimprurëse e themeluar në vitin 1920 për të mbrojtur dhe ruajtur të drejtat dhe liritë e njerëzve.
Craig Trocino, drejtor i Innocence Clinic në Universitetin e Miami-t, në një artikull për dënimin me vdekje thekson:
“Në shtetet të cilat kohët e fundit kanë hequr dënimin me vdekje, nuk ka pasur rritje të numrit të vrasjeve. Në fakt, që nga viti 1990, shtetet pa dënim me vdekje kanë pasur vazhdimisht shkallë më të ulët të vrasjeve sesa shtetet që e kanë atë.”
H. Lee Sarokin, ish-gjyqtar në SHBA, në një artikull me titull “A është koha për të hequr dënimin me vdekje”, thotë:
“Personat që mendojnë për vrasjen nuk ulen rreth tavolinës në kuzhinë dhe thonë se nuk do ta kryej këtë vrasje nëse përballem me dënimin me vdekje. Nuk besoj se personat që mendojnë apo kryejnë vrasje planifikojnë të kapen apo të vuajnë pasojat. Statistikat tregojnë se shtetet pa dënim me vdekje kanë vazhdimisht shkallë më të ulët të vrasjeve, sinqerisht unë mendoj se këto statistika nuk janë të rastësishme.”
ACLU u është përgjigjur disa pyetjeve të zakonshme të njerëzve.
A nuk e meritojnë vrasësit të vdesin?
“Askush nuk e meriton të vdesë. Kur qeveria kryen vrasjen e maskuar si drejtësi, ajo bëhet bashkëpunëtore me vrasësit në zhvlerësimin e jetës njerëzore dhe dinjitetit njerëzor. Në shoqërinë e qytetëruar, ne refuzojmë t’u bëjmë kriminelëve atë që ata bëjnë me viktimat e tyre: Dënimi për përdhunimin nuk mund të jetë përdhunimi, ose për zjarrvënie, djegia e shtëpisë së zjarrvënësve. Prandaj, ne nuk duhet ta dënojmë vrasësin me vdekje.”
Nëse ekzekutimi është i papranueshëm, cila është alternativa?
“Vrasësit mund të dënohen me burgim të përjetshëm pa mundësinë e lirimit me kusht, siç ndodh në shumë vende dhe shtete që kanë hequr dënimin me vdekje. Disa studime të kohëve të fundit të qëndrimeve publike në lidhje me krimin dhe dënimin zbuluan se shumica e amerikanëve mbështesin alternativat ndaj dënimit me vdekje. Kur njerëzve iu prezantuan faktet për disa krime për të cilat vdekja ishte një dënim i mundshëm, shumica zgjodhën burgimin e përjetshëm pa lirim me kusht si të përshtatshme.”
Bazuar te Konventa e të Drejtave të Njeriut, të gjitha shtetet europiane kanë hequr dënimin me vdekje, përveç Bjellorusisë dhe Rusisë, nga të cilat kjo e fundit nuk ka kryer asnjë ekzekutim që prej shtatorit 1996.
