Relationships

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Seksizmi, në të shumtën e rasteve, i ka rrënjët në fëmijëri, kur djemtë dhe vajzat rriten dhe trajtohen ndryshe, duke përfshirë ndëshkimin dhe lavdërimin për sjelljet e tyre. Luftimi i seksizmit është një rrugë e gjatë dhe e vështirë, por hapi i parë dhe më i rëndësishëm është rritja e një brezi të lumtur që nuk paragjykon askënd. Në vijim gjeni një manual se si të rritësh një fëmijë që përkrah barazinë gjinore.

Kontrolloni veten

Shikoni se çfarë lloj mesazhesh delikate verbale dhe joverbale mund t'u dërgoni fëmijëve tuaj për gratë/burrat dhe vlerën e tyre. A kritikoni trupat e të tjerëve, apo bëni supozime rreth tyre bazuar në mënyrën se si vishen - duke u përqëndruar në pamjen e tyre më shumë sesa idetë, talentet ose aftësitë? Revistat në dhomën e  ndenjes flasin gjëra fuqizuese për gratë/burrat, apo ato janë objektivizuese? Fëmijët tuaj - vajza dhe djem - po i thithin të gjithë këto informacione.

JO standarde të dyfishta

Përmes përforcimit (pozitiv dhe negativ) dhe ndëshkimit, fëmijët mësojnë se çfarë është në rregull dhe çfarë nuk është në rregull për gjininë e tyre dhe gjininë e kundërt. Nëse një fëmijë vepron në një mënyrë të caktuar dhe ndëshkohet, ka shumë mundësi që fëmija të mos veprojë përsëri në atë mënyrë; do të jetë e ngulitur në trurin e tyre se ajo që bënë ishte e gabuar.

Sidoqoftë, studimet kanë zbuluar se shpesh, kur djemtë dhe vajzat kryejnë të njëjtin veprim ose sillen në të njëjtën mënyrë, njëra gjini vlerësohet dhe tjetra dënohet.

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Mos kufizoni aktivitetet e fëmijëve

Të gjithë fëmijët, pavarësisht nga seksi biologjik, kanë të drejtë të arrijnë potencialin e tyre të plotë duke mësuar çdo lëndë, duke praktikuar çdo sport dhe duke luajtur me të gjitha lodrat.

Ekspertët thonë se aktivitetet kufizuese sipas seksit biologjik mund të pengojnë zhvillimin e një fëmije, pasi lodrat që synojnë tradicionalisht djemtë kanë tendencë të zhvillojnë më shumë aftësi hapësinore, ndërsa lodrat e konsideruara  si "femërore" stimulojnë më shumë lidhjet shoqësore dhe kujdesin. Kur kufizohen në llojin e lojës që pritet për gjininë e tyre, fëmijët nuk arrijnë të zhvillojnë aftësi të caktuara.

"Ne duhet t'i inkurajojmë djemtë të bëjnë gjëra “vajzash", si dhe të inkurajojnë pikat e forta fizike dhe analitike te të gjithë fëmijët", thotë Lise Eliot, një profesore e neuroshkencës në Shkollën Mjekësore të Çikagos.

Veprime dhe jo fjalë

Fëmijët thithin shpejt dhe riprodhojnë sjelljet që shohin dhe përjetojnë në jetën e përditshme. Një studim i botuar në vitin 2001 tregoi se mënyra se si të rriturit i qasen ndarjes së punëve në shtëpi midis burrave dhe grave lidhet drejtpërdrejt me mënyrën se si janë ndarë punët në familjen e tyre dikur.

"Ne duhet të ndryshojmë qëndrimet e të rriturve", thotë specialistja e arsimit Lisiane Niedsberg Corrêa. Prindërit dhe kujdestarët, thekson Corrêa, duhet të dinë se çfarë të thonë para se të fillojnë një dialog me një fëmijë. "Shumë gjëra kanë ndryshuar dhe ne duhet të kemi respekt për njëri-tjetrin dhe të kuptojmë larminë, kështu që ka fjalë dhe fraza që janë thënë lirshëm dhe nuk mund të thuhen më," shpjegon ajo.

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Biseda e hapur

Edhe nëse fëmijët po rriten në një mjedis pa stereotipe gjinore në shtëpi, ata ende marrin mesazhe të tilla në media, në shkollë dhe me bashkëmoshatarët. "Sfidat më të mëdha janë që fëmijët shpesh janë ata që nxisin stereotipet," shpjegon Christia Brown, një profesore e psikologjisë zhvillimore dhe sociale në Universitetin e Kentucky.

“Ata marrin atë që shohin në kulturë dhe i përmbahen asaj. Të japësh një shembull të mirë (për shembull, të kesh një baba që bën gatimin) nuk mjafton. Prindërit me të vërtetë duhet të tregojnë dhe flasin për stereotipet gjinore në mënyrë të qartë me fëmijët e tyre,” thotë Brown.

Të gjitha ndjenjat janë humane

Fëmijët duhet të dinë se ata mund të shprehin të gjitha ndjenjat dhe se nuk ka emocione "vajzash" ose "djemsh". Djemtë, për shembull, duhet të inkurajohen të zhvillojnë ndjeshmërinë dhe afektivitetin e tyre.

"Shumica e fëmijëve janë të prirur të jenë të mirë, empatikë dhe të dhembshur", shpjegon Judy Y. Chu, e cila jep një kurs mbi zhvillimin psikosocial të djemve në Universitetin e Stanfordit. “Nuk ka të bëjë me ndryshimin e tyre, në të vërtetë, ka të bëjë më shumë me lejimin e tyre për ndjeshmërinë.”

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Lexoni, dëgjoni dhe jetoni një botë ndryshe

Të jetosh mes njerëzve të klasave, racave, kombësive dhe kulturave të ndryshme shoqërore dhe të shohësh përfaqësime të këtyre grupeve në media i ndihmon fëmijët, pavarësisht nga raca ose gjinia e tyre, të kuptojnë se diversiteti është pjesë e natyrës njerëzore dhe jo diçka "e ndryshme" nga bota e tyre.

Mësojuni të përqafojnë ndryshimin

Ideja që ekzistojnë trupa "standardë" inkurajon qëndrime diskriminuese dhe shpesh është e rrënjosur në fëmijëri. Është e rëndësishme që fëmijët të pëlqejnë trupat e tyre, të respektojnë trupat e miqve të tyre dhe të kuptojnë se nuk ka trup "të rregullt" ose "perfekt".

Jini të vetëdijshëm për racizmin

Gjinia gjithashtu mund të ndërthuret me racën. Shumë vajza për shembull përballen me dy gjëra: Seksizmi dhe racizmi. Në shumë vende, racizmi ndikon në mënyrën se si vajzat trajtohen në shtëpi, në shkollë dhe në rrugë dhe ndërhyn në formimin e vetëvlerësimit dhe identitetit të tyre.

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Burimet: Believe Earth, CBE International, Girl Scouts, The Everyday Sexism Project, UNICEF

REELS

Ndër personazhet që u bënë pjesë e këtij edicioni janë gazetarë, këngëtarë e artistë, të tjerë më të tërhequr nga ekrani, e disa të panjohur. Si i komentoni? 1. Miri (Armir Shahini), këngëtar 2. Brikena Selmani, Miss Grand Kosova 2025 3. Kristi Lamaj, këngëtar 4. Ilir Vrenozi, personazh TikTok-u 5. Lore, këngëtare 6. Seno Fishta, moderator podkasti 7. Lorna Hysa, influencuese 8. Mal Retkoceri, këngëtar 9. Xhodi Skura, blogere 10. Angelo Haruni, gazetar 11. Selin Bollati, balerinë 12. Armir Tola, inxhinier ndërtimi 13. Stine (Ernest Duka), këngëtar 14. Sabina Mete, moderatore

@aliskallaci u shpall fitues i edicionit të 64-t të “Festivalit të Këngës” me këngën “Nân” dhe do të përfaqësojë Shqipërinë në Eurovision 2026. Në vendin e dytë u rendit @inis_neziri me “Ta kam fal”, ndjekur nga @sheilahaxhiraj me këngën “Zemra e tokës” në vendin e tretë.

Në @grandsalon.al , çdo shërbim është menduar për të të ofruar një transformim të plotë, nga flokët te thonjtë. Me këtë ofertë speciale përfiton: 1️⃣ lyerje flokësh e personalizuar 2️⃣ trajtim ushqyes për flokë më të shëndetshëm 3️⃣ prerje që i përshtatet stilit tënd 4️⃣ manikye për një pamje të kuruar në çdo detaj

Ende duke menduar për dhuratën perfekte? Mos u streso! Një xhiro te @topshop_albania dhe gjithçka zgjidhet - Airtech Pro për stil perfekt çdo ditë - ⁠Nutrilife Blender për smoothie në 10 sekonda - ⁠Higjenizuesi me avull Nano për pastërti pa kimikate

Me @duavize_ , rekrutimi i punëtorëve të huaj bëhet më i thjeshtë dhe më i sigurt. Dua Vizë ofron 20% ulje për rekrutimin e stafit të huaj nga Filipinet, Egjipti, India dhe shumë vende të tjera, për të gjitha bizneset që duan të zgjerohen në 2026-n. ⏳ Oferta është e vlefshme deri më 20 janar 2026. ℹ️ Për më shumë informacion, klikoni në Stories / highlights.

Goca, vraponi për te @kfarma.al sepse kanë nisur “12 Days of Christmas” dhe kjo është arsyeja perfekte për shopping pa ndjenja faji. Gift box-e festive, sete perfekte për dhurata (ose për veten se self-love is a must 💅). Surprizat vazhdojnë: deri në 80% ULJE për produktet koreane. 12 ditë, 12 surpriza, pafund arsye për t’u përkëdhelur 💕

🥰 Gala flet si dikush që nuk është mësuar të frenohet. E lirshme, e veçantë në mënyrën si shprehet, thellësisht feminore në energjinë që përcjell. 🤍 Bravo prindërve që e kanë lënë të jetojë në botën e saj, të ëndërrojë pa frikë, të rritet pa kufij. Sepse disa shpirtra nuk duhen formuar, duhen mbrojtur.

Vetes apo njerëzve të dashur? 👀 S’ka rëndësi…Dhurata më e bukur këtë fundvit është energji & mirëqenie në SunRide. SunGiving Tree është plot surpriza dhe promocione. Mund t’i blini lehtësisht në studio ose në linkun në bio në @sunride.al

. . Video Credits: @bhavithamandava

Lëkura jote meriton kujdes që shkon përtej sipërfaqes. ✨ Mezoterapia për sytë, fytyrën dhe qafën në @estetikinternationalalbania ju rikthen freskinë, ndriçimin dhe shëndetin e lëkurës në mënyrë natyrale. Bukuria nuk ka nevojë për ekzagjerim, vetëm për kujdesin e duhur. ℹ️Për më shumë informacion, linkun e gjeni në stories / highlights.

How not to raise a sexist child

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Sexism , in most cases, has its roots in childhood, when boys and girls are raised and treated differently, including punishment and praise for their behaviors. Fighting sexism is a long and difficult road, but the first and most important step is to raise a happy generation that does not prejudice anyone. Below you will find a manual on how to raise a child who supports gender equality.

Check yourself

See what subtle verbal and nonverbal messages you can send to your children about women / men and their value. Do you criticize celebrity bodies, or make assumptions about them based on how they dress - focusing on their appearance rather than ideas, talents or abilities? Do magazines in the living room say empowering things for women / men, or are they objective? Your children - girls and boys - are absorbing all this information.

NO double standards

Through reinforcement (positive and negative) and punishment, children learn what is right and what is wrong for their gender and the opposite sex. If a child acts in a certain way and is punished, it is very likely that the child will not act in that way again; it will be ingrained in their brains that what they did was wrong.

However, studies have found that often, when boys and girls commit the same act or behave in the same way, one gender is valued and the other punished.

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Do not limit children's activities

All children, regardless of biological sex, have the right to reach their full potential by learning any subject, practicing any sport and playing with all toys.

Ekspertët thonë se aktivitetet kufizuese sipas seksit biologjik mund të pengojnë zhvillimin e një fëmije, pasi lodrat që synojnë tradicionalisht djemtë kanë tendencë të zhvillojnë më shumë aftësi hapësinore, ndërsa lodrat e konsideruara  si "femërore" stimulojnë më shumë lidhjet shoqësore dhe kujdesin. Kur kufizohen në llojin e lojës që pritet për gjininë e tyre, fëmijët nuk arrijnë të zhvillojnë aftësi të caktuara.

"Ne duhet t'i inkurajojmë djemtë të bëjnë gjëra “vajzash", si dhe të inkurajojnë pikat e forta fizike dhe analitike te të gjithë fëmijët", thotë Lise Eliot, një profesore e neuroshkencës në Shkollën Mjekësore të Çikagos.

Veprime dhe jo fjalë

Fëmijët thithin shpejt dhe riprodhojnë sjelljet që shohin dhe përjetojnë në jetën e përditshme. Një studim i botuar në vitin 2001 tregoi se mënyra se si të rriturit i qasen ndarjes së punëve në shtëpi midis burrave dhe grave lidhet drejtpërdrejt me mënyrën se si janë ndarë punët në familjen e tyre dikur.

"Ne duhet të ndryshojmë qëndrimet e të rriturve", thotë specialistja e arsimit Lisiane Niedsberg Corrêa. Prindërit dhe kujdestarët, thekson Corrêa, duhet të dinë se çfarë të thonë para se të fillojnë një dialog me një fëmijë. "Shumë gjëra kanë ndryshuar dhe ne duhet të kemi respekt për njëri-tjetrin dhe të kuptojmë larminë, kështu që ka fjalë dhe fraza që janë thënë lirshëm dhe nuk mund të thuhen më," shpjegon ajo.

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Biseda e hapur

Edhe nëse fëmijët po rriten në një mjedis pa stereotipe gjinore në shtëpi, ata ende marrin mesazhe të tilla në media, në shkollë dhe me bashkëmoshatarët. "Sfidat më të mëdha janë që fëmijët shpesh janë ata që nxisin stereotipet," shpjegon Christia Broën, një profesore e psikologjisë zhvillimore dhe sociale në Universitetin e Kentucky.

“Ata marrin atë që shohin në kulturë dhe i përmbahen asaj. Të japësh një shembull të mirë (për shembull, të kesh një baba që bën gatimin) nuk mjafton. Prindërit me të vërtetë duhet të tregojnë dhe flasin për stereotipet gjinore në mënyrë të qartë me fëmijët e tyre,” thotë Broën.

Të gjitha ndjenjat janë humane

Fëmijët duhet të dinë se ata mund të shprehin të gjitha ndjenjat dhe se nuk ka emocione "vajzash" ose "djemsh".

Djemtë, për shembull, duhet të inkurajohen të zhvillojnë ndjeshmërinë dhe afektivitetin e tyre. "Shumica e fëmijëve janë të prirur të jenë të mirë, empatikë dhe të dhembshur", shpjegon Judy Y. Chu, e cila jep një kurs mbi zhvillimin psikosocial të djemve në Universitetin e Stanfordit. “Nuk ka të bëjë me ndryshimin e tyre, në të vërtetë, ka të bëjë më shumë me lejimin e tyre për ta ndjeshmërinë.”

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Lexoni, dëgjoni dhe jetoni një botë ndryshe

Të jetosh mes njerëzve të klasave, racave, kombësive dhe kulturave të ndryshme shoqërore dhe të shohësh përfaqësime të këtyre grupeve në media i ndihmon fëmijët, pavarësisht nga raca ose gjinia e tyre, të kuptojnë se diversiteti është pjesë e natyrës njerëzore dhe jo diçka "e ndryshme" nga bota e tyre.

Mësojuni të përqafojnë ndryshimin

Ideja që ekzistojnë trupa "standardë" inkurajon qëndrime diskriminuese dhe shpesh është e rrënjosur në fëmijëri. Është e rëndësishme që fëmijët të pëlqejnë trupat e tyre, të respektojnë trupat e miqve të tyre dhe të kuptojnë se nuk ka trup "të rregullt" ose "perfekt".

Jini të vetëdijshëm për racizmin

Gjinia gjithashtu mund të ndërthuret me racën. Shumë vajza për shembull përballen me dy gjëra: Seksizmi dhe racizmi. Në shumë vende, racizmi ndikon në mënyrën se si vajzat trajtohen në shtëpi, në shkollë dhe në rrugë dhe ndërhyn në formimin e vetëvlerësimit dhe identitetit të tyre.

Si të mos rrisësh një fëmijë seksist

Burimet: Believe Earth, CBE International, Girl Scouts, The Everyday Sexism Project, UNICEF