AstraZeneca dhe Universiteti i Oksfordit pranuan të mërkurën një gabim në prodhimin e vaksinës së tyre, gjë që po ngre pikëpyetje në lidhje me rezultatet paraprake të vaksinës eksperimentale kundër Covid-19. Një deklaratë që përshkruan gabimin erdhi disa ditë pasi kompania dhe universiteti e konsideruan vaksinën si shumë efektive.

Grupi i vullnetarëve që mori një dozë më të ulët u duk se ishte shumë më mirë i mbrojtur sesa vullnetarët që morën dy doza të plota. Në grupin e dozave të ulëta, tha AstraZeneca, vaksina duket të jetë 90% efektive. Në grupin që mori dy doza të plota, vaksina ishte 62% efektive. Të kombinuara, prodhuesit e ilaçeve thanë se vaksina duket të jetë 70% efektive. Por mënyra në të cilën rezultatet janë raportuar nga kompanitë ka ndikuar që ekspertët të ngrejnë pyetje.

Rezultatet e pjesshme të njoftuara të hënën janë nga studime të mëdha në vazhdim në Mbretërinë e Bashkuar dhe Brazil të bëra për të përcaktuar dozën minimale të vaksinës, si dhe për të ekzaminuar sigurinë dhe efektivitetin.

A kishin në plan hulumtuesit që t’u jepnin vullnetarëve gjysmë-dozë vaksinë?

Para se të fillojnë studimet e tyre, shkencëtarët tregojnë të gjithë hapat që do të ndërmarrin dhe se si do të analizojnë rezultatet. Çdo devijim nga protokolli mund të vendosë në dyshim rezultatet. Në një deklaratë të mërkurën, Universiteti i Oksfordit tha se disa nga shishet e përdorura gjatë provave nuk kishin përqendrimin e duhur të vaksinës, kështu që disa vullnetarë morën gjysmë doze. Universiteti tha se e diskutoi problemin me rregullatorët dhe ra dakord për të përfunduar gjykimin në fazën e vonë me dy grupe. Problemi i prodhimit është korrigjuar, sipas deklaratës.

Po rezultatet?

Ekspertët thonë se numri relativisht i vogël i njerëzve në grupin e dozave të ulëta e bën të vështirë të dihet nëse efektiviteti është i vërtetë. Po kështu, asnjë nga njerëzit që mori më pak dozë vaksine nuk ishte mbi 55 vjeç. Të rinjtë kanë prirjen të kenë një përgjigje më të fortë imunitare sesa njerëzit e moshuar, kështu që mund të ndodhë që të rinjtë pjesëmarrës në grupin me doza të ulëta është arsyeja pse vaksina rezultoi më efektive, pra mund të mos ketë lidhje sasia e dozës.

Një tjetër pikë e konfuzionit vjen nga një vendim për të bashkuar rezultate nga dy grupe pjesëmarrësish që morën nivele të ndryshme dozash për të arritur një mesatare prej 70% të efektivitetit, tha David Salisbury, ekspert i shëndetit global. “Ju keni marrë dy studime për të cilat janë përdorur doza të ndryshme dhe keni dalë me një përbërje që nuk përfaqëson asnjërën prej dozave,” u shpreh ai.

Pse një dozë e ulët do të ishte më efektive?

Studiuesit e Oksfordit thonë se ata nuk janë të sigurt dhe ata po punojnë për të zbuluar arsyen. Prof. Sarah Gilbert, një nga shkencëtarët e Oksfordit që drejton hulumtimin, tha se përgjigjja ka të bëjë ndoshta me sigurimin e sasisë së duhur të vaksinës për të shkaktuar përgjigjen më të mirë imunitare. Detajet e rezultateve të provës do të publikohen në revistat mjekësore dhe do t'u ofrohen rregullatorëve të Mbretërisë së Bashkuar në mënyrë që ata të vendosin nëse do të autorizojnë shpërndarjen e vaksinës.

Burimet: CNBC, Guardian