News

Ndoshta je racist, por s’e kupton

Ndoshta je racist, por s’e kupton

Hapi i parë për të ndaluar racizmin është që ta kuptosh atë. Por kjo nuk është gjithnjë e lehtë, sepse racizmi është fenomen shumë më i thellë se të ofendosh dikë nga ngjyra e lëkurës.

Racizmi është shumë më tepër se të tregohesh i pasjellshëm. E keni menduar ndonjëherë pse një person afro-amerikan mund ta thotë fjalën nig*a ndërsa një person i një race tjetër jo? E njëjta gjë edhe për aziatikët, të cilët mund të bëjnë shaka me fytyrën e tyre, por të tjerët nuk munden sepse ndryshe përkufizohet si racizëm. Arsyeja në lidhje me këtë fenomen lidhet me tri elemente të rëndësishme: historia, institucionet dhe fuqia.

Historia: Historia na jep një shpjegim më të qartë pse disa raca përballen me diskriminimin dhe të qenurit të paprivilegjuar. Marrim shembullin e australianëve Aboriginal dhe Torres Strait, të cilët përballen me një numër të madh problemesh, të cilat nuk gjenden te australianët e tjerë. Këto probleme përfshijnë: jetëgjatësi e shkurtër, shkallë e lartë e vetëvrasjeve, shkallë e ulët e punësimit etj. Arsyet e këtyre problemeve lidhen me të kaluarën e largët koloniale në Australi, ku njerëzit autoktonë u panë gjerësisht si inferiorë.

“Por flota e parë shkoi atje shumë kohë më parë,” mund të pyesë kushdo. “Australianët Aboriginal dhe Torres Strait nuk i kapërcyen këto probleme?”. Përgjigjja e shkurtër është “jo”. Përgjigjja e gjatë është: “Nuk i kapërcyen për një arsye të rëndësishme: Institucionet!”.

Institucionet: Institucionet luajnë një rol të rëndësishëm në zhdukjen e racizmit. Ato përfshijnë shkolla, sistemin gjyqësor dhe organizata të shumta, pse jo edhe kisha. Institucionet dhe historia duhet të “punojnë” bashkë për të kuptuar se si duhet të ndërtohet një vend. Historia ka treguar se ligjet, shkollat dhe organet e krijuara – në këtë rast në Australi, por ky fenomen është pothuajse njësoj kudo – u ndërtuan nga ata që “pushtuan” dhe u përjashtuan nga procesi njerëzit autoktonë, në këtë rast australianët Aboriginal.

Kur racizmi bëhet pjesë e institucioneve, ndërton politika raciste dhe efektet janë afatgjata. Kështu shumë afro-amerikanë ndihen të përjashtuar, burgosen në masë, shihen si të huaj dhe ndaj tyre veprohet ndryshe nga ç’mund të veprohej me dikë të një race tjetër.

Fuqia: Historia dhe institucionet krijojnë disavantazhe racore dhe kjo gjë krijon një çekuilibër të fuqisë bazuar te raca. Për këtë arsye një afro-amerikan mund ta përdorë fjalën nig*a, por një personi një race tjetër jo sepse historikisht është përdorur si fjalë denigruese. Pikërisht kur përdorimi i të tilla fjalëve përdoret për të krijuar stereotipe mbi një racë tjetër, të cilëve historikisht u mungon fuqia institucionale, kalojmë në racizëm.

Duhet të theksojmë se jo vetëm gjuha mund të jetë raciste. Edhe stereotipiet që i portretizojnë disa raca si dembele, të pista, jo besnike etj., janë gjithashtu raciste. Të bësh shaka, të tallesh me dikë, të qeshësh nën zë ose të vësh në lojë dikë për formën e fytyrës, mënyrën e të folurit, sjelljen, zakonet, veshjen dhe jo vetëm, janë gjithashtu veprime dhe mendime raciste.

Burimet: Reachout.com

REELS

Është zhvilluar në Durrës Turneu Kombëtar i Basketbollit të Unifikuar 2025, një ditë plot plot pozitivitet,sport dhe momente frymezuese. Special Olympics Albania, me mbështetjen e Coca-Cola, solli në fushë mbi 150 sportistë që na kujtuan se sporti është për të gjithë. Një event që inspiroi, bashkoi dhe tregoi sa bukur është kur talenti dhe përfshirja shkojnë krah për krah. ❤️✨ #UnifiedSports #CocaColaBottlingShqipëria #SpecialOlympics #BasketballForAll

Lëkura jote meriton më të mirën dhe ky është momenti. ✨ Përfito 35% ulje në të gjitha injeksionet gjatë ofertës festive në Dermaluxe Clinic Tirana. Kujdes i avancuar dhe rezultate të sigurta. @dermaluxe_clinic_tirana ℹ️ Për më shumë informacion, shkoni në stories / highlights.

Ishte diss për nusen apo diçka e lezetshme për t’u përmendur? Po nusja po qesh nga sikleti apo e vlerësoi fjalimin e tij? Si e shihni ju këtë moment viral?

Shakira këndon me djemtë e saj në Buenos Aires

🚘 @auto.trego është një platformë moderne shqiptare për shit-blerje automjetesh, që ofron një përvojë të shpejtë dhe efektive ⬇️ ▪️ Publikimi i makinës është falas dhe procesi është shumë i thjeshtë. ▪️ Website me dizajn të pastër dhe filtra të avancuar kërkimi, që mundësojnë gjetjen e makinës sipas çmimit, vitit, markës dhe kilometrave. ▪️ Në platformë mund të krijoni profile, të shisni ose të ruani makinat e preferuara dhe të kontaktoni shitësit direkt. ▪️ Audienca është e fokusuar ekskluzivisht në tregun e automjeteve, duke garantuar blerës dhe shitës realë.

😂🥰 . . Credits: @erolajons

Ajo ndjesia kur gjen veshjen e përsosur dhe është me ulje. @azzured.co ✨10% ulje nëse përdorni kodin #PaManual vetëm gjatë muajit dhjetor. Garderoba jote po kërkon një glow-up dhe momenti është tani. 💗

Tjetër nivel, tjetër energji @albanskenderaj ✨ Momente nga 4 netët e “MOTIV” në Prishtinë! 🥰 . . . Credits: @albanskenderaj

Djemtë po rriten me influencer që normalizojnë dhunën. Le t’i udhëzojmë para se interneti ta bëjë këtë për ne.   #asnjejustifikim për dhunën online

GIVEAWAY TIME! Imagjino të futesh në Instagram, të bësh 2 follow dhe të përfundosh me një iPhone 17 Pro Max. @nextgift.al e ka seriozisht. Good luck, njerëz të mirë! Për më shumë informacion, shkoni në stories / highlights.

Maybe you're a racist, but you don't understand

Ndoshta je racist, por s’e kupton

The first step to stopping racism is to understand it. But this is not always easy, because racism is a much deeper phenomenon than offending someone by skin color.

Racism is much more than being rude. Have you ever wondered why an African-American person can say the word nig * a while a person of another race doesn't? The same goes for Asians, who can make jokes with their faces, but others can’t because otherwise it is defined as racism. The reason for this phenomenon is related to three important elements: history, institutions and power.

History: History gives us a clearer explanation for why some races face discrimination and being unprivileged. Take the example of the Aboriginal Australians and Torres Strait, who face a number of problems that are not found in other Australians. These problems include: short life expectancy, high suicide rate, low employment rate, etc. The reasons for these problems are related to the distant colonial past in Australia, where autochthonous people were widely seen as inferior.

"But the first fleet went there a long time ago," anyone might ask. "Didn't the Aboriginal and Torres Strait Australians overcome these problems?" The short answer is "no". The long answer is, "They didn't get over it for one important reason: Institutions!"

Institutions: Institutions play an important role in eradicating racism. They include schools, the judiciary, and many organizations, why not churches. Institutions and history must work together to understand how to build a country. History has shown that the laws, schools, and bodies created - in this case in Australia, but this phenomenon is almost the same everywhere - were built by those who "occupied" and excluded indigenous people from the process, in this case the Aboriginal Australians.

When racism becomes part of institutions, it builds racist policies and the effects are long lasting. So many African-Americans feel excluded, imprisoned en masse, seen as strangers, and treated differently than anyone else.

Power: History and institutions create racial disadvantages and this creates a power imbalance based on race. For this reason an African-American may use the word nig * a, but a person another race not because it has historically been used as a denigrating word. It is when the use of such words is used to create stereotypes about another race, which historically lacks institutional power, that we turn to racism.

It should be noted that not only language can be racist. Even stereotypes that portray some races as lazy, dirty, unfaithful, etc., are also racist. Making jokes or making fun of someone by their face shape, manner of speaking, behavior, habits, dress, and more, are also racist actions and thoughts.

Sources: Reachout.com